Ombouw pedelec: afwerking en eerste ritten

Corona-wachttijden: leveringen blijven langer onderweg daardoor. Als je moet wachten op essentiële onderdelen om te kunnen fietsen, duurt die tijd nog eens zo lang. Maar kijk: uiteindelijk stond een doos van Kurbelix.de voor de deur en kon ik verder.

Montage

Ik koos voor een wiel met een net wat bredere Ryde Andra 321 velg: 21 mm in plaats van de klassieke 19. Dat past bij de huidige mooie trend om bredere banden te gebruiken. Op de Heinzmann liggen 42-622 banden (Continental Contact Speed).

Nadat alles uitgepakt was, hoefde ik niet veel meer te doen:

• het ventielgat moest uitgeboord worden van 6,5 naar 8,5 mm
• de nieuwe Shimano CS-HG400 9-speed 11-32 cassette werd gemonteerd
• de Tektro 160 mm remschijf werd op de Shimano XT naaf geschroefd

Er waren ook nieuwe derailleurwieltjes besteld. Dat was hoogst nodig. Kijk maar naar het verschil.

Derailleurwieltjes wisselen houdt niet veel in en het is ondertussen het uitgelezen moment om de derailleur helemaal te reinigen.

Daarna hoefde ik enkel nog de nieuwe ketting te plaatsen. Dat werd een KMC X9 EPT. EPT staat voor een antiroestcoating. Omdat de ketting helemaal niet afgeschermd is, verwacht ik dat dit vooral in de winter de aftakeling wat vertraagt.

Onmiddellijk daarna deed ik in de straat een eerste korte testrit. Conclusie: alles werkte, maar de rem sleepte. Het achterwiel is net wat anders gecentreerd dan het vorige, dus moest ik de remklauw wat bijstellen. Dat is een klusje dat zo geklaard is: 2 boutjes lossen, de rem aantrekken zodat de klauw mooi over de schijf grijpt en zo de boutjes weer aandraaien.

Eerste ervaringen

Vrijdag reed ik zo'n 50 km als test. Daarbij gebruikte ik de eerste en tweede van vier ondersteuningsniveaus. Dat is ruim voldoende. Bergop (brug op) of flink wat tegenwind betekent het tweede niveau; anders het eerste.

Na 50 km is de aanduiding van het accuniveau nog ongewijzigd. De motor lijkt dus wel een goed rendement te hebben.

Wat is nu het verschil met de vroegere direct drive achterwielmotor? Vooreerst: die oude motor is volstrekt geruisloos, terwijl de nieuwe ongeveer evenveel lawaai maakt als een Bosch middenmotor, maar dan wel op een hogere toon. Dat is dus een licht nadeel.
Daar staat tegenover dat die Heinzmann motor altijd tot tegen de begrenzing bleef doortrekken, waar de TSDZ2 makkelijk de gewenste snelheid aanhoudt. Het lijkt erop dat de krachtsensor veel beter werkt dan de peperdure oplossing van Heinzmann. Hier voel je duidelijk dat de motor zijn vermogen regelt in functie van hoe hard je op de pedalen duwt: peddel je rustig, dan doet de motor bijna niets. Ga je op de trappers staan, dan krijg je meteen veel meer hulp.
Ter vergelijking: in de Thorax Tangens trike zit een Bafang naafmotor. Die heeft geen kracht-, maar enkel een trapsensor (PAS). Bij dat systeem maakt het helemaal niets uit hoe hard je op de pedalen duwt; de motor levert altijd evenveel vermogen.

Toekomstplannen

Er is een mooie community ontstaan rond openbronsoftware voor de TSDZ2. Om die te kunnen gebruiken, moet ik wel een ander display aankopen en daarna de software in het display en de controller flashen (overschrijven). Daarna zou de motor efficiënter en soepeler moeten werken en zijn er heel wat extra instellingen mogelijk.

Huidig VLCD5 scherm

860C display voor Bafang

Maar eerst zal ik een poos rijden met de huidige configuratie. De stekkerverbinding voor het andere scherm past niet, dus daar komt soldeerwerk aan te pas.
Belangrijker: motor en controller flashen betekent dat de waarborg vervalt. Eerst wil ik zeker zijn dat alles functioneert zoals het hoort.

Tongsheng TSDZ2 versus Flevobike

Wat ik niet verwacht, is dat deze motor even lang en even feilloos zal functioneren als de Daum motor in de E-Orca. Die gaat nu pakweg 75.000 km mee. Op de initiële problemen na (motor deed het niet bij de aankoop) is die nooit defect geweest. Maar het prijskaartje is dan ook helemaal anders: de TSDZ2 kostte me 271 euro. Die kan ik gebruiken met de 36 V accu die ook in de Thorax Tangens trike dienst doet. Mocht ik die ook moeten aankopen, dan kost die ongeveer 300 euro (afhankelijk van de capaciteit). De ondersteuningsoptie voor de Orca kost 2.690 euro...
Het doel is ook verschillend: de E-Orca is mijn woonwerkvoertuig en moet 100 % betrouwbaar zijn. De pedelec wordt veel minder intensief gebruikt, dus die hoeft niet dezelfde kwaliteit te bieden.

Pedelec ombouwen - motor monteren

De voorbije week werd de bestelde middenmotor (Tongsheng TSDZ2) geleverd.

In de doos zitten de volgende onderdelen:

• een motor (met controller en krachtsensor ingebouwd)
• een scherm met usb-poort (om telefoon of gps te laden)
• een bedrade afstandsbediening voor dat scherm
• een set cranks met crankbouten
• een snelheidssensor, magneet en kabelbinders om de sensor op de achtervork te bevestigen
• (zelfs) een sleutel om de klemring van de trapas vast te zetten

Wat niet in de doos zit:

• een handleiding (downloaden vanaf internet)

Voor ligfietsen wordt zoiets helemaal vooraan, op de trapboom, gezet. Logisch, want daar zitten de trappers. Maar omdat de meesten nu eenmaal met een 'bukker' rijden, wordt dit gewoon een middenmotor genoemd.

De Heinzmann is zo'n bukker. Het is de fiets die meestal gebruikt wordt voor de boodschappen of indien ik in Gent moet zijn. In een stadscentrum met kasseien en vooral tramsporen is zo'n tweewieler handiger dan een trike of velomobiel (ja, ik zou nog eens een tweewielige ligger in huis moeten halen).
Maar zoals ik al schreef, was de elektronica van de assistentie stuk.

Mooi weer en door de huidige toestand met COVID-19 moet iedereen zoveel mogelijk thuis blijven. De omstandigheden waren dus ideaal om aan het werk te gaan. De fiets was al voorbereid: alle onderdelen van de vroegere ondersteuning waren eraf gehaald.

De motor monteren is volgens wat je vindt een fluitje van een cent. Maar zoals gewoonlijk loopt dat in de praktijk wel iets anders. De behuizing van de motor is slechts enkele millimeters verwijderd van de trapasbuis en laten daaronder toch maar liefst drie kabels lopen:

• binnen- en buitenkabel voor de voorderailleur
• binnen- en buitenkabel voor de achterderailleur
• hydraulische leiding van de achterste schijfrem

Dat betekent dat al die kabels anders geleid moeten worden.

De voorderailleur haalde ik eraf. Voorlopig werk ik met het ene op de motor gemonteerde kettingblad (42 T), dus is die niet nodig. Daardoor kunnen ook de kabel en de versteller hiervoor verdwijnen.
De kabel voor de achterderailleur leg ik rechtsboven op de trapasbuis; die voor de achterrem linksboven. Beiden worden met een kabelbinder vastgemaakt. Dat moet nauwkeurig gebeuren, zodat die kabels niet in contact kunnen komen met bewegende delen.

Daarna gaat het monteren van de motor op zich behoorlijk vlot.

Mocht de motor niet echt hard vastgezet worden, kan het nog fout lopen. Als je op de trappers duwt en de motor werkt mee, heb je een actie en een reactie. Dat wil zeggen: ofwel gaat je achterwiel draaien ofwel de motor zelf. Dat laatste wil je natuurlijk niet, dus moet daar iets aan gedaan worden. Op de motor zit een stuk dat vooraan in de achtervork geklemd wordt om dit tegen te gaan. Dat heet een koppelarm.
Gelukkig zit de standaard op deze fiets bij de achteras. Een middenstandaard kennen ze in China blijkbaar niet.

En dan begint het. Bij de Heinzmann lopen alle kabels netjes door de onderbuis naar voor. Er moet vanaf de motor een draad voor de koplamp getrokken worden en nog een om het scherm (en de bediening) met de motor te verbinden.

Daarna wordt het een kwestie van netjes afwerken, zodat de kabels nergens aan kunnen blijven haken. Dat is even nadenken, want alles vertrekt van achter onder de motor, dus zitten rond die trapasbuis heel wat kabels:

• de kabel naar de achterderailleur
• de kabel naar de achterrem
• de voedingskabel voor de motor
• draden voor de verlichting
• draad van de snelheidssensor
• kabel van de bediening op het stuur

Een deel gaat linksom, andere rechtsom. Sommigen leid ik langs de achtervork, tegen de zadelbuis aan.

Tenslotte moet de motor ook stroom krijgen, dus moet een stroomkabel verbonden worden met de accuhouder. Op de stroomkabel zijn stekkers voorzien, maar natuurlijk van een ander type dan op de kabel die op de accuhouder zit. Daarenboven is de kabel veel te lang, want je moet ook een accu onder de bagagedrager kunnen aansluiten en daarvoor is de afstand langer. De accuhouder wordt opengeschroefd; de bestaande kabel wordt los gesoldeerd; de stekkers van de stroomkabel worden afgeknipt en die wordt rechtstreeks in de houder gesoldeerd.

Daarna is het wachten op het achterwiel, de cassette en de ketting.

Gelukkig toeval

Zoonlief vond zijn fiets toch maar niets. Helemaal op. Dat had uiteraard niets te maken met gebrekkig onderhoud. Neen, hoor. Dat de ketting piepte en knarste? Nou ja, dat wel. Speling in de voornaaf? Geen tijd om er iets aan te doen.
Maar hij fietst wel overal naartoe en doet dat met veel plezier.

Dat oude kraam moest dringend vervangen worden en wat zoek je dan als student? Een oude racefiets natuurlijk!

Bianchi Racing Sprint. Mooi, he

Die kocht hij via een vriend en meteen kwam hij zijn nieuwe aanwinst presenteren. Een mooi fietsje, vermoedelijk van eind vorige eeuw.
De oude mocht bij pa blijven, want 'er is toch niets meer mee te doen'.

En gelukkig staat die hier nog, want zoals ik al schreef, zijn zowel de pedelec als de vouwfiets buiten dienst. Simultaan uitgevallen, zo ongeveer. Terwijl ik vol ongeduld wacht op de stukken (een simpele elastomeer veer voor de Birdy en heel wat onderdelen voor de Heinzmann pedelec), kan ik tenminste nog met een bukker rijden. Helemaal retro en helemaal op: dunne bandjes (23-622: beenhard), een racestuur (prima voor de rug), een voornaaf waarover je het wiel heen en weer ziet schuiven (zal ik nog wel bijstellen deze week), afgebroken spatborden, de linker versteller (op de onderbuis) is weg... 
Maar hij rijdt en dat doen de andere bukkers in huis niet. En de geometrie is prima, want dit is een snelle fiets. 

Het stuur is prachtig: verchroomd, met rubber overtrokken en met uitgeboorde remhendels.

Dat is niet echt origineel, maar bijna meteen op de gerecycleerde fiets gezet toen ik die, jaren geleden, in orde bracht voor zoonlief..

Elektrische ellende - het vervolg

 
In de vorige post over de Heinzmann pedelec ging het over een mogelijk defect aan de accu.

Stand van zaken

Samen met de Britse importeur kwamen we tot de volgende conclusie: als die defect is, ligt het aan het BMS. Ik bestelde dus een nieuw BMS. Op vrijdag besteld en de dinsdag erna zat het in de bus.

Op woensdag werd het BMS ingebouwd en de accubehuizing weer dichtgeschroefd. Metingen wezen uit dat de accu mooi geladen werd, maar helaas: bij de eerste testrit werd meteen duidelijk dat de ingreep niets uitgehaald had.

Daarop bevestigde Andreas (vanuit UK) mijn vermoeden: de complexe 'bottom bracket' was de volgende waarschijnlijke oorzaak.

Toen ik de Heinzmann in huis haalde, was dat het onderdeel dat ik moest vervangen. Die as is veel ingewikkelder dan bij een conventionele fiets of de meeste elektrisch ondersteunde fietsen.

• links zit een gewone industrielager
• rechts zit een naaldlager met een kunstrubber afdichting ervoor
• daartussen zit een bus rond de as. Daarin zitten sensoren voor het detecteren van het bewegen van de trappers, de traprichting, -frequentie en -kracht en nog veel meer.

De informatie van die sensoren gaat via een kabel met 4 draden naar buiten en verder naar de controller. Het monteren en verwijderen van de as moet dus voorzichtig gebeuren om die kabel niet te beschadigen (wat bij de as op de foto wel gebeurd was).
Bij het demonteren bleek meteen dat er behoorlijk wat vochtinsijpeling geweest was: beide lagers waren flink gecorrodeerd. Vervelender: de kogellager links zit muurvast op de as. Dat is echt een probleem, want op de bus met de sensoren zit een nok die aan de rechterkant in een opening van een montagering moet vallen. Dit dient om het geheel te positioneren, zodat de metingen correct verlopen.

In alweer een nieuwe dure bottom bracket heb ik geen zin, want het is bijna zeker dat hetzelfde zich over afzienbare tijd zal voordoen: die bottom bracket is gewoon slecht ontworpen. In principe kan de software overweg met een bottom bracket van Thun in plaats van de originele TDCM, maar die kost een aardige € 245...

Wat het wordt

Daarom besloot ik het roer om te gooien: de hele zwik eruit en de fiets ombouwen. Waarom? Wel: aan de Heinzmann werd na de eerste herstelling redelijk wat aangepast, zodat de fiets paste voor mij.

• een ander stuur heeft het 'stoere' rechte mountainbikestuur vervangen
• de slechte pedalen werden vervangen door trekking exemplaren met een groot platform
• de koplamp werd een BuM eCyo Premium (IQ-X gaat niet, want de leidingen en de elektronica kunnen de stroom niet aan)
• geveerde Suntour zadelpen
• veel beter zadel (Selle Royal Respiro)

Wat dus zal gebeuren:

• een conventioneel achterwiel met cassette plaatsen (heb ik liggen)
• er komt een TongSheng TSDZ2 middenmotor met krachtsensor en geïntegreerde controller op
• de 36 V accu van de trike kan hier ook gebruikt worden. Dat betekent een accu minder om te onderhouden en die accu zal dus frequenter gebruikt worden.

De motor is ondertussen besteld via PSWPower en wordt vanuit Duitsland geleverd. Een belangrijk argument: de TDCM bottom bracket is gewoon een slecht ontwerp (wel wat over te vinden op het internet). De hele Tongsheng middenmotor kost € 275 en mits een ander display (later) kan ik zelf ingrijpen in de software. Er is openbron software beschikbaar die continu verder verfijnd wordt.

Nu zal ik wel met een Heinzmann accu met geïntegreerde controller (in de houder) en een direct drive motor zitten. In principe moet die ook met een PAS sensor (trapsensor) werken, maar ik hou nu eenmaal van een krachtsensor.

Alles gaat stuk

De Heinzmann pedelec is al een hele poos buiten gebruik. Over de vorderingen daarmee volgt binnenkort nog een post. Als ik 'normaal' wil fietsen, gebeurt dat dus met de Birdy vouwfiets. Die heeft zo zijn beperkingen, zoals dat er geen normale fietstassen op kunnen (geen plaats genoeg), waardoor die voor bijvoorbeeld boodschappen minder geschikt is. Maar hij rijdt tenminste. Of beter: hij reed.

Toen ik gisteren in de garage wilde werken, haalde ik de Birdy buiten en toen hoorde ik iets vallen.

Dit is het elastomeerblok dat functioneert als achtervering. Daarzonder valt niet te rijden. Na de toerfiets (bottom bracket gesneuveld) is nu ook de vouwfiets stuk. Ik moet dus wel terugvallen op ligfietsen. Prima voor langere afstanden, maar in de stad zijn ze toch vaak minder handig.

De corona-maatregelen hebben als voordeel dat er merkelijk minder auto's rijden en dus valt dat laatste nog mee. Anderzijds zijn de niet-essentiële winkels dicht: geen fietsenzaken open dus. Dat betekent dat het niet evident is om aan zo'n elastomeer veer te raken. Even zoeken nu en ondertussen rij ik met de trike en af en toe met de Orca. Aangezien we op het bedrijf allemaal van thuis werken in deze periode, die nog lang niet voorbij is, staat die laatste heel vaak stil.

Nuttig accessoire: smartphonehouder

Alles evolueert en het valt niet te voorspellen in welke richting. Jaren geleden, het moet zo rond 2013 geweest zijn, kocht ik een Garmin Oregon 450 outdoor GPS.

De Oregon op de Birdy vouwfiet (2013, Bretagne)

Die doet het nog altijd, maar wordt door de band gebruikt als gps-gebaseerde fietscomputer. Als ik eens zin heb in een rit, kan de track of route daarop gezet worden.

Maar ondertussen gebruik ik, zoals bijna iedereen, een heel behoorlijke smartphone (Motorola Moto G5 plus op dit moment) en daar staat al enkele jaren OsmAnd op. De vroegere edities werkten niet zo intuïtief, maar dat is sterk verbeterd. Het kaartmateriaal is prima en er zijn allerlei soorten kaarten mogelijk: wegenkaart, OpenFietsMap, topografische kaarten... Daarenboven is de schermkwaliteit van een smartphone aantoonbaar veel beter dan bij een dedicated GPS, zeker een Garmin Oregon 450. Bovenal kan je makkelijk GPX-bestanden gebruiken met OsmAnd.

Nadelen zijn er natuurlijk ook: hogere helderheid en resolutie, continu dataverbinding (niet nodig voor navigatie) enzoverder betekenen een relatief groot verbruik. Voor langere ritten vang ik dat op met een powerbank, zowel voor de Oregon als de smartphone.

Maar: die telefoon moet op één of andere manier bevestigd worden op de fiets, welke dat ook is. Vroeger had ik in de Orca een Minoura houder, maar die was ontwikkeld voor de toenmalige schermformaten. Smartphones worden steeds groter: mijn Motorola is nu bijna 3 jaar oud en met zijn 5,2 inch beschikt die over een naar huidige normen klein scherm (nu meestal groter dan 6 inch of ruim 2,5 cm meer). Toch kon die onmogelijk in die Minoura houder.
Daarenboven wilde ik de telefoon ook op andere fietsen gebruiken, dus ging ik op zoek naar een degelijk en relatief goedkope houder. Een houder telkens van de ene fiets halen om die dan op een andere te zetten, is niet zo vlot, dus wilde ik er meteen meerdere.

Uiteindelijk kwam ik, zoals zovelen, bij de grote Chinese webshops uit. Het is altijd een beetje een gok wat je zal krijgen en je moet geduld hebben, maar in dit geval viel het prima uit. Het nobele onbekende GUB maakt een aantal modellen uit CNC gefreesd aluminium. Simpel, functioneel en naar blijkt heel degelijk. De enige beperking naar de toekomst: maximaal 6,2" past erin. Voor € 15 kan je niet sukkelen en je kan ze nog in kleurtjes bestellen ook.

Op de trike moest voor die houder nog een steun verzonnen worden, want de houder is ontworpen voor op een conventioneel stuur. Daarenboven was er geen plaats meer beschikbaar.
Dat is snel opgelost: een setje goedkope bar ends van bij Decathlon voldoet hiervoor. ICE verkoopt hiervoor specifieke houders, maar die kosten maar liefst € 39 per stuk, waar de bar ends op 13 euro voor een set komen... De keuze was dus niet moeilijk.

Dan was het een kwestie van zowel de bar end als de ondertussen bestelde houder te monteren op zo'n manier dat het niet hinderde.

De houder op de bar end, van vooraf gezien

Dichtbij vanaf het zitje

Zo ziet het eruit met de telefoon erin

Links de telefoon; rechts de bediening van de ondersteuning en de stuurtas naast het zitje

Ook op de pedelec kwam zo'n houder.

Verbinden met een powerbank is niet moeilijk: op de pedelec kan een stuurtas en de powerbank komt daarin. Op de trike zit ook een stuurtas, maar dan als zijtas. Met een voldoende lange usb-kabel wordt die met de smartphone verbonden. De enige beperking hier: de stuurtas zit rechts en de telefoon links. Dat is zo omdat aan de rechterkant de bediening van de ondersteuning een plekje vond.

Alleen in de Orca lukt het niet met de huidige bevestigingsmogelijkheden. Flevobike was me enkele jaren geleden voor met een idee waar ik op broedde: de verticale stang in het deksel, waar het scherm voor de ondersteuning op zit, werd vervangen door een horizontale over de hele breedte.

Geen zo'n goede foto, maar dit is het recentere type beugel

Dat moet ik nog eens maken en bevestigen. Daarna kan ook in de Orca zo'n houder komen.

In een volgende post vergelijk ik navigatie via de Garmin Oregon 450 met OsmAnd op de smartphone.