Verlichting op de fiets dient twee doelen: zien en gezien worden. In een stedelijke omgeving is dat eerste van minder belang, want normaal gezien heb je zowat overal straatverlichting en die verlicht een veel groter oppervlak dan een fietslamp, waarbij het licht dan ook nog eens van veel hoger komt. Gezien worden blijft wel van belang en ook daarvoor dient je eigen verlichting.
Natuurlijk, soms kan de straatverlichting hier of daar uitvallen en dan is een degelijke verlichting mooi meegenomen.
Een keer je de bebouwde kom verlaat, wordt het aspect "zien" weer belangrijker, want je kunt er niet zomaar van uitgaan dat alle buitenwegen prima verlicht zijn.
Op het vlak van verlichting zijn de laatste jaren enorme vorderingen geboekt. Wie nu nog met een halogeenlamp rijdt op de fiets, zit hopeloos achter. Op zich is achterop lopen niet belangrijk, maar het feit dat de lichtopbrengst voor eenzelfde vermogen fenomenaal toegenomen is, is dat wel. Door die hogere lichtopbrengst kon ook de vorm van de lichtbundel verbeteren en zo zie je veel beter wat er voor je ligt.
Wat zoiets in de praktijk betekent, kan ik illustreren met het volgende: op mijn 10 jaar oude Trek bukker zat bij aankoop een Busch und Müller Lumotec Oval Plus.
Die levert 17 lux, met een oranjegeel licht, geproduceerd door een halogeenlampje. Dat betekent een lichtvlekje een vijftal meter voor de fiets, zo'n anderhalve meter breed. Ik denk dat ik ook bijna jaarlijks het lampje moest vervangen.
Nu zit op diezelfde fiets een Philips SafeRide lamp met twee Luxion leds.
Die lamp levert 60 lux met een andere kleurtemperatuur; een veel fellere lichtbundel, die ook nog eens een pak breder is en veel verder reikt. Dit was op alle vlakken een enorme verbetering.
Helaas besloot Philips plots om geen fietsverlichting meer te produceren. Was de winst minder dan verwacht?
In de Alleweder (zaliger) zaten bij de aanschaf twee led-spots in de neus.
Die deden het behoorlijk, maar de toevoeging van een Busch und Müller Cyo T deed ze in het niets verdwijnen.
De Cyo was enkele jaren recenter dan de originele spots (origineel als: zaten in de Alleweder toen ik die kocht), maar de lichtopbrengst van leds was fenomenaal toegenomen in die periode. Ook is de lichtbundel van een Cyo een stuk meer afgestemd op fietsen dan die van een spotje: de optiek is helemaal anders en de lamp produceert een assymetrische lichtbundel.
Vorig jaar haalde ik een Chinese koplamp in huis voor op de Kobra: een Small Sun T013, waarbij de gegevens het hebben over 1200 lumen (geen lux), geproduceerd door drie leds. Die lamp verlicht de weg tot maar liefst 500 m ver!
Wat blijkt nu: zo'n felle lamp is in het verkeer niet bruikbaar. Jawel: je ziet er zowat alles mee en hindernissen zie je ruim vooraf, maar tegelijk verblind je er alle tegenliggers mee. In de bebouwde kom valt er niet mee te rijden en op het jaagpad irriteer je alle andere fietsers. Overkill dus. Gelukkig wordt de Kobra weinig gebruikt in het duister. Het probleem valt min of meer te verhelpen door de lamp meer neerwaarts te richten, maar de leds blijven tegenliggers verblinden zo lang ze de lichtbron - de leds zelf - kunnen zien. Het is niet voor niets dat bij veel "echte" fietslampen de led niet zichtbaar verwerkt is.
Vanuit het egocentrische "zo lang ze mij maar zien" is het een prima lamp, maar veilig is het ook niet. Sommige mensen zouden wel eens als konijnen kunnen reageren en aangetrokken worden door het felle licht... Daarnaast geef je zoveel licht dat andere weggebruikers hierdoor onzichtbaar worden.
Het is wel zo dat dergelijke lampen voor een relatief lage prijs te koop zijn en je ziet ze dus meer en meer opduiken. Wie ermee rijdt, trekt zich ofwel niets aan van andere weggebruikers of beseft niet wat het resultaat is. Op een onverlichte weg past je oog zich aan aan het omgevingslicht (plus je eigen verlichting natuurlijk). Kom je zo'n schijnwerper tegen onderweg, dan ben je nadien weer een poosje quasi blind.
Nu is die 1200 lumen alweer niets meer, want kijk: er is o.a. dit lichtkanon voor op de fiets op de markt gekomen.
 |
| Maar liefst 7 Cree XM-L2 en 3200 (Chinese) lumen als lichtopbrengst... |
Wat zijn de problemen:
- teveel licht. Omdat zowel over lumen (lichtstroom) als lux (lichtopbrengst op een bepaald oppervlak en een bepaalde afstand) gesproken wordt, moet hier eenvormigheid komen. Voor de meeste mensen geldt trouwens "hoe meer licht, hoe beter". Dat geldt ook voor automobilisten, trouwens.
- te geconcentreerd licht: hoogvermogenleds zijn ongeveer 1 mm² groot, maar produceren veel licht. Dat is erg intensief en daardoor verblindend.
- de meeste goedkope (veelal Chinese) fietsverlichting is niets meer dan een zaklamp voor montage op het stuur. Dat betekent een lichtbundel die niet geschikt is voor de openbare weg. Het is niet voor niets dat de lichtbundel van een autolamp afgekapt is. Dat is ook waarom echte fietslampen (Busch und Müller, Trelock, ...) duurder zijn: de optiek is een pak ingewikkelder.
- dikwijls is die felle verlichting slecht afgesteld, waardoor ze extra verblindend werkt. Dit is niet te wijten aan de lamp zelf, maar aan de gebruiker.
- nu worden ook hoofd- of helmlampen met hoge intensiteit gebruikt. Die draaien dus mee met het hoofd en zijn daardoor nog minder gericht/afgesteld. Omdat ze ook hoger geplaatst zijn, zijn ze nog eens extra verblindend.
Er is natuurlijk ook een sterke commerciële basis voor dit hele gedoe: het is veel makkelijker om kopers te overtuigen met "10.000 lumen" dan met uitleg over de vorm van de lichtbundel, temeer omdat meer lumen veel goedkoper blijkt dat een echt degelijke koplamp. Daarenboven zijn die Chinese lichtkanonnen dikwijls erg spectaculair vormgegeven en ook dat verkoopt. Een derde reden is dat de meeste "echte" fietsverlichting bedoeld is voor gebruik met een (naaf-)dynamo, terwijl de veredelde zaklampen op batterijen werken. Het vraagt dus minder moeite om snel even zo'n lamp op je stuur te monteren en wettelijk is het ook in orde.
In elk geval: van de verlichting op mijn meest gebruikte fietsen (Orca en Trek bukker) ben ik heel tevreden, zeker na de toevoeging van de knipperlichten bovenop de Orca.
Volgens mij mag je bij onze Duitse oosterburen alleen gebruik maken van wettelijk goedgekeurde fietsverlichting. Heeft natuurlijk wel een gevolg voor de prijs van fietsverlichting. Zou in elk geval goed zijn als er vaker op onverlicht fietsen gecontroleerd wordt. Boetes hoeven niet verhoogd te worden. Maar als je 4x per jaar EUR 50,-- boete moet betalen, dan ga je het toch wel leren? Of leren mensen pas als ze worden aangereden? Dan is dat misschien de beste oplossing: natuurlijke selectie.
BeantwoordenVerwijderenKlopt: in Duitsland zijn er de eerder strikte StVZO normen, maar naar ik begrepen heb zijn die evengoed een rem. Ik weet niet of het nu nog zo is, maar tot voor kort mocht bijvoorbeeld enkel licht dat stroom kreeg van een (naaf)dynamo.
VerwijderenWat controle betreft: er staan wel degelijk relatief stevige boetes op, maar zoals voor alle verkeersinbreuken in België geldt: de pakkans is zo klein dat de meesten het erop wagen. Als je ziet hoeveel onverlichte fietsers er in een stad als Gent rondrijden, is dat duidelijk geen prioriteit voor de politie en dat zal in Antwerpen niet beter zijn. Rest de vraag: in hoever is onverlicht fietsen effectief gevaarlijk? Gevoelsmatig denk je "quasi zelfmoord", maar is dat ook zo?
Zoals je weet heb ik ook een "lichtkanon" (van 800 lumen).
BeantwoordenVerwijderenEerst gekocht voor de trike aangezien deze geen dynamo had (geen optie bij aankoop).
Nu de trike ook een eigen energiebron heeft wordt het lichtkanon op de helm geplaatst.
Dit om op 's nachts op het jaagpad/onverlichte wegen te kunnen rijden, door het nachtblind zijn heb ik problemen om de bochten te zien en vooral om in de bochten te kunnen kijken (soms heb ik de gps mee enkel en alleen om de bochten ermee te kunnen inschatten).
Maar ik weet dat ik tegenliggers ermee verblind, dat wil dus zeggen dat deze uitgaat als ik iemand zie aankomen.
Dat Duitsland streng is op fietsverlichting zie je ook aan de Duitse fietsmerken. Deze hebben steeds de optie verlichting, en als je ze erbij neemt dan is het steevast een degelijke verlichting.
Haha, die naam alleen al "small sun" :-))
BeantwoordenVerwijderen1) Mogen die lampen gedimd worden ? Wellicht kun je met een dimschakelaar de sterkte van de lampen van binnen je Orca regelen.
2) Een andere optie is de richting waarin de behuizing straalt van binnen uit afstelbaar te maken met een kabeltje en een (tegen)veertje. De Questen en Strada's hebben dat voor hun originele lampen. Je kunt dan ver schijnen als er niemand op je pad is en naar beneden richten als er wel wat aankomt.
3) Meest simpele oplossing, een kapje boven de lampen zodat de stralen niet naar boven kunnen schijnen maar wel op het wegdek. Misschien zelfs ordinair tape als de lamp niet te heet wordt.
Ik besef ineens dat je het niet over je Orca hebt, maar de oplossingen blijven hetzelfde.
VerwijderenDimmen? Geen idee. In elk geval zit die optie er standaard niet op. De mogelijkheden nu zijn: 2x R2 leds aan (minst sterke positie), 1x T6 led aan (nog meer licht) of alle drie aan (dan is het echt een "small sun"). Daarnaast is er nog een stand "strobe" en je kunt het ding ook als lichtsignaal gebruiken. Wat handig was, is dat deze met een afstandsbediening (met draad) bruikbaar is. Omdat de lamp op de Kobra buiten bereik zit als ik fiets, kan ik die bedienen zonder het stuur los te laten.
VerwijderenVia de link zie je op bepaalde foto's dat er aan de bovenkant wel een kap over zit.
http://www.goldrunhui.com/small-sun-t013-4-mode-1200-lm-cree-t62xcree-r2-led-bicycle-light-rechargeable-intelligent-power-indicate-led-bike-headlights-p-736.html
In de Orca zitten twee Cyo's. Die zijn prima. De linker is wat naar beneden gericht, voor stadsgebruik, en de rechter schijnt bijna recht vooruit, voor op onverlichte wegen. Vermits ze onafhankelijk schakelbaar zijn, is er geen nood aan bijregelen van binnenuit.
VerwijderenHallo Jan,
VerwijderenDuidelijk verhaal, en ook heel herkenbaar. Ook ik rijd met 2 van deze Chinese lichtkanonnen op de Strada, die naast de spiegels op hun steun bevestigd zijn. De rechtse (800 lumen) schijnt erg naar beneden gericht, en vlakbij me, die is om de wegkant duidelijk te markeren. De linkse dient (1x1200 en 2x300 lumen) om op de donkerste gedeelten goed te verlichten, en schijnt dus recht vooruit. Meestal heb ik aan 2x 300 genoeg verlichting samen met de ingebouwde B&M's, enkel in de snelle afdalingen gaat alles bij. Tevens dient die 1800 lumen om tegenliggers attent te maken op hun verblindende grootlicht, er zijn er nog steeds teveel die hun grootlicht "vergeten" afschakelen als ze me tegenkomen, en even 1800 lumen in hun ogen is genoeg om ze een "reminder" te geven. Mijns inziens de enige manier om respect af te dwingen als fietser, van het "grootlicht" van de Strada zijn ze niet onder de indruk helaas.
Ik weet het, het hoort niet zo, maar het werkt voor mij het beste, 1x naast de weg rijden door verblinding vind ik voorlopig genoeg.......
Groeten, Adri.
Nu ik een mast achter het dakje heb, dacht ik er al aan om bij wijze van test die Small Sun daar ook eens op te zetten, net zoals soms bovenop terreinwagens een spot geplaatst wordt. Eén hindernis: de stuurbevestiging is enkel geschikt voor horizontale buizen en laat die mast nu toch wel verticaal zijn!
VerwijderenIk nam aan Jan dat dergelijke lampen een externe voedingsbron nodig hebben en er in het toeleidende snoer wel een variabele weerstand - ofwel dimschakelaar - te prutsen is.
BeantwoordenVerwijderenOverigens is zelf tegenliggers verblinden natuurlijk net zo gevaarlijk als dat ze je niet zien. In de zee van licht kunnen ze naturlijk ook frontaal op je insturen.
Dergelijke lampen werken inderdaad met een extern batterijpak. Daar moet dus wel wat mee te doen zijn, door ofwel de spanning ofwel de stroom te beperken, veronderstel ik. De vraag is wat de elektronica bij de leds daarmee aanvangt. Interessant studie-object dus ;-)
VerwijderenEen variabele weerstand in die kabel gaat niet werken, die dingen kunnen die stroom nooit aan. Een tiende van de opgegeven stroom (2,6A) zou al teveel zijn. Een gewone weerstand kan maar dat moet dan een flinke zijn. Bij halve stroom kom ik zo snel uit op bijna 4W energieverlies in de weerstand. Wellicht is iets van een omvormertje ertussen een idee. Zoals je al zegt, het is de vraag wat de elektronica in de lamp ermee gaat doen. Als de uitgang van de omvormer (redelijk) constant is (niet pulserend) en instelbaar is valt het te proberen.
VerwijderenSander
Tip: mocht je verblind worden door het licht van een ander, sluit dan één oog. Wanneer degene die jou verblindt gepasseerd is kan het dichtgehouden oog nog goed zien in het donker.
BeantwoordenVerwijderen