Sleutelen

Met de Orca gaat het prima, dank u. Met mij ook en met mijn fietsen evenzeer.

De aanloop

Het was zoonlief die een probleem had: de traptas in zijn vintagebike liet met steeds luider geknars horen dat een grondig onderhoud hoogdringend was.

De vintagefiets, waar ondertussen al een prachtig racestuur op zit

Dat is zo'n klus waarvan je zegt: 'ik weet wanneer ik eraan begin, maar niet wanneer het af zal zijn.' En dat betekent dat zijn reservefiets, een Trek Manhattan stadsfiets, eerst helemaal rijklaar moest zijn. Die staat al een half jaar stof te verzamelen en de verlichting deed het niet meer. De vintagebike rijdt namelijk veel aangenamer dan die Trek: een kilo of 8 minder, een efficiëntere aandrijving en een sportievere geometrie maken veel verschil.

Trek Manhattan rijklaar maken

Zaterdagochtend nam ik dus eerst die Trek onder handen. De oorzaak van de falende verlichting was snel gevonden: een eerder herstelde kabelbreuk had het weer begeven. Gevolg van parkeren in een fietsrek? Op de foto is ook te zien dat de ene kant slecht vertind was.

Veel is niet nodig om dit te verhelpen: een soldeerbout, wat soldeertin en krimpkous. Dit is een klein klusje.

Je zou kunnen denken: beter die kabel vervangen, maar de Philips koplamp is niet gemaakt om open te maken en de kabel loopt tot helemaal in de behuizing. Herstellen is dan makkelijker dan vervangen.

Gesoldeerd en afgeschermd met krimpkous

Een keer de kabel hersteld en getest was, werd alles weer met spanbandjes aan de binnenkant van de vork vastgelegd.

Hierna werden de banden op druk gezet en de Trek was weer gebruiksklaar.

Werken aan een oude fiets

Dan begon het grote werk: de bracketas (trapas) van het oude vehikel helemaal uit elkaar halen. Dit is een fiets van zowat een halve eeuw oud, dus is het nog een 'goeie ouwe', waarbij de cranks met spieën vastgezet worden.

De eerste uitdaging: komen die spieën er makkelijk uit? Ik had ze een week vooraf met kruipolie behandeld en dat had merkbare gevolgen. Zonder de minste weerstand kwamen ze met één tik uit de cranks. Dat is een meevaller, want voor hetzelfde geld zit alles muurvast.
Aan de linkerkant kwamen de contramoer en de conus(moer) in de bracketbuis heel makkelijk los en zo kon ik ook de trapas zonder moeite verwijderen.

Alles kreeg een bad in een bakje ontvetter en werd grondig afgeborsteld. Zo werd duidelijk wat de toestand van het materiaal was: niet goed. Zoonlief kwam erbij. Ik toonde hem de schade en legde de oorzaak uit: blijven rijden met een fiets met knarsende lagers is geen goed idee. Nu werden de gevolgen duidelijk geïllustreerd.

Je moet niet twijfelen waar het geknars vandaan kwam. Hierboven zie je al een duidelijke groef aan de linkerzijde (rechterkant van de as).
Een blik van dichtbij toont dat ook de cup zijn beste tijd gehad heeft.

Als je dan de kogels bekijkt, wordt het nog duidelijker: de rechterkant (kettingzijde) had een hele tijd gedraaid zonder enige smering. De kogels waren zowat kubussen geworden.

Daar kun je maar één zaak mee doen: alles vervangen. Gelukkig waren de conussen nog onbeschadigd, want dat zijn de stukken waar schroefdraad op zit en dat moet passen.

Dat vernieuwen is niet zo evident. Je moet een leverancier vinden die dergelijk materiaal nog liggen heeft. Jan heeft daar natuurlijk een goed adresje voor: de vaste fietshandelaar (Plum Gent).
Binnen de minuut kon Joris me een geschikte nieuwe as bezorgen en een doos kogels. Voor 10 euro had ik alles mee.

Het blijft spannend: er zijn heel wat afmetingen en systemen voor die oude assen. Brits, Raleigh, Japans, Frans, Italiaans, Zwitsers ... allemaal gelijkend, maar telkens verschillend. Verschillende diameters, verschillende soorten schroefdraad, linkse en rechtse draad...

Zo op het oog waren de assen zo goed als identiek, maar bij montage bleek dat het kleinste blad de achtervork raakte. Ook dat was snel opgelost, door de kettingbladen aan de buitenkant van de armen te zetten in plaats van aan de binnenkant. Eigenlijk ging het nog verdacht vlot. Tot daar.

Natuurlijk pasten de spieën niet. Die moesten wat verder afgevijld worden. Dat wordt werk voor het volgende weekend, in de hoop dat daarna alles weer loopt zoals het hoort.

De aandrijving zal vast nog tot kopzorgen leiden. De ketting is versleten, maar die vervangen betekent ook een andere cassette.
Dit is een oude fiets, weet je nog? Dus geen Shimano Freehub, maar een ouder systeem van Sachs of Huret met vijf kransjes. Daar kan geen moderne cassette op. Ik kan maar hopen dat Plum me daar ook nog aan kan helpen.
Eigenlijk hebben ook de kettingbladen hun beste tijd gehad, maar een dubbel blad (40 en 50 tanden) vinden met de juiste steek, dat wordt waarschijnlijk een mission impossible. Dat zal dus moeten blijven zoals het is, met versnelde kettingslijtage tot gevolg.