vrijdag 26 september 2014

evaluatie: de E-Orca na dik 10.000 km (2)

Laten we beginnen met de nadelen van de Orca.

Hij is relatief zwaar: 39 kg zonder ondersteuning en 47 met. In ons vlakke land maakt het weinig uit, maar een keer er klimmen bij komt, voel je elke kilogram. Ook bij elke versnelling tellen de kilo's, maar precies daarvoor dient de e-ondersteuning.

Aerodynamisch is een Orca ook niet optimaal: te breed, te hoog (groot frontaal oppervlak) en te kort. Dat maakt een Orca relatief traag. Die naam heeft een Orca ook: net als de Sunrider en Leitra is het geen velomobiel voor wie snelheid boven alles stelt. Let wel: dit is geen fout, maar een bewuste keuze. Het kan wel als een nadeel beschouwd worden.


Het is slechts een vermoeden, maar de transmissieverliezen lijken me relatief groot. Bij de Quest is Velomobiel.nl jaren geleden niet voor niets overgestapt van een tussenas naar één lange ketting met de derailleur bij het achterwiel. Er zitten ook heel wat kettingwieltjes en -spanners op beide kettingen. Ook de Rohloffnaaf heeft een lager rendement dan een derailleur (indien beiden in perfecte conditie verkeren). Dat betekent telkens wat extra weerstand. Dat veranderen betekent wel een radicaal ander concept. Ook hier weer: de e-ondersteuning vangt dit grotendeels op. Maar de suboptimale aerodynamica en de waarschijnlijke transmissieverliezen zijn er wel. Dat kun je niet ontkennen.

Door het hele concept is het zwaartepunt niet echt laag (een DF, WAW, Milan, ... doen het op dat vlak heel wat beter) en dat heeft gevolgen voor de bochtstabiliteit. Dat wil absoluut niet zeggen dat de Orca het slecht doet, maar hij is niet bij de beste van de klas. Alles is relatief: Arjan Vrielink beweerde dat je het op een bochtig circuit moet kunnen halen van een Quest, gewoon omdat die veel meer moet vertragen bij elke bocht. Hoe korter de bochten, hoe groter het verschil zal worden. De anderen die hiervoor opgenoemd werden, zal je er niet uit rijden.

Anders gezegd: wil je races rijden, dan doe je dat niet met een Orca. Nog anders uitgedrukt: als je kijkt hoe snel je rijdt met een gegeven vermogen (zeg 150 W), zal de Orca ook niet vooraan eindigen.
Een slak is het dan ook weer niet: over de hele week draait mijn bewogen gemiddelde (gps-waarde) rond de 31 km/u. Deze week was het zelfs 33 km/u over ruim 200 km. Dat omvat voornamelijk, maar niet uitsluitend, woon-werk verkeer. Of dat snel of traag is, moet je over dezelfde route vergelijken met andere transportmodi, maar dit wist ik dus al van bij de aanvang.

Tot voor kort was er slechts één servicepunt voor de hele Benelux. Dronten is, vanuit Gent bekeken, niet echt naast de deur. Nu is Fietser.be erbij gekomen, wat dit bezwaar opvangt. Dat ligt uiteraard niet aan de Orca zelf, maar het maakt wel wat uit voor het gebruik ervan. Gelukkig hoeft een Orca amper onderhoud. Wat hierbij wel van belang is, is dat  heel weinig standaardonderdelen gebruikt worden: zelfs de Rohloffnaaf is een aangepaste versie. Dat betekent dat je voor bijna alle wisselstukken afhankelijk bent van Flevobike. Ik kan maar hopen dat ze nog lang meedraaien in de sector.

Een klein bezwaar, maar wel van belang bij de occasionele groepsuitstappen, is dat Flevobike nog altijd geen remlicht kan leveren. Omdat je bij een VM niet ziet dat iemand stopt met trappen, is dat toch belangrijk. Extra opletten is het bij mensen die gewoon zijn om op het remlicht af te gaan: ze kunnen lelijk verrast worden als ze merken dat de Orca vertraagt zonder dat er een rood lampje gaat branden. Je leest tenslotte geregeld over kop-staart aanrijdingen tussen velomobielen in een groep.
De heren bij Flevobike kennende, is het wellicht een kwestie van ontbrekende tijd. Een keer ze er hun zinnen op zetten, zal ook het remlicht tot het beste horen.

Ik heb ervaren dat de kap werkt als klankkast en de rijgeluiden versterkt: rijden met het deksel omhooggeklapt (niet aan te raden in het verkeer en met veel wind) maakt een Orca veel stiller. Vermoedelijk is het een combinatie van resonantie (de wanden vormen een redelijk groot vlak) en de vorm die de rijgeluiden naar de bovenkant stuurt. Een idee is om, net als bij de WAW, die kap binnenin met akoestisch vilt te bekleden. Ik ben benieuwd of dat verschil kan maken.
Hierbij moet ik wel opmerken dat een Orca niet meer lawaai maakt dan andere velomobielen, eerder minder. Het streven blijft wel een minimale geluidsproductie. Uiteraard werken oordopjes ook, maar die doen niets aan de oorzaak.

Occasioneel had het deksel last van lift, bij sterke zijwind. Het is slechts enkele keren gebeurd, maar het kan wel als een negatief punt aangehaald worden. Anderzijds vermoed ik dat dit het geval is bij windsterktes waar je met pakweg een Quest niet meer buitenkomt.

Foto: Flevobike (Andre Vrielink)
Het belangrijkste nadeel voor velen is de hoge prijs. Tijdens de voorbereidende fase werd al snel duidelijk dat die voor andere velomobielen even hoog oploopt indien je dezelfde componenten erin wil. Het kan natuurlijk goedkoper, maar dan niet door hetzelfde te nemen bij een andere fabrikant, wel door een aantal zaken weg te laten of door een goedkopere oplossing te kiezen: geen e-ondersteuning (ruim € 2000), geen Rohloff, geen afgeschermde ketting, ... Die keuze maakt elk voor zich, maar de consequenties horen er dan bij (voornamelijk meer onderhoud). Comfort heeft zijn prijs en dat moet je aanvaarden. De hoge aanschafprijs is er mee door het afwerkingsniveau. Dat betekent dat in principe de onderhoudskosten (ook tijd voor onderhoud moet je meerekenen) lager liggen. Het blijft echter een feit: wil je een Orca, dan betaal je minstens € 7.850 ervoor en dat is een pittige basisprijs.

Daarnaast waren er nog enkele pannes: de falende ondersteuning bij de aanvang, de knoppen op de stuurknuppels die stuk gingen, enkele lekke banden... Dat zijn geen nadelen, maar defecten. Niets zegt echter dat er bij een andere VM minder zouden optreden. Een lekke band heeft bijvoorbeeld niets met de Orca op zich te maken. Dat komt met elke fiets, trike, velomobiel, ... voor.

Als je al die bezwaren samen bekijkt, zouden sommige kunnen opgevangen worden door het kiezen voor een ander model. Andere zijn inherent aan het concept (geluid, bijvoorbeeld). Wil je die niet, dan wordt een velomobiel - om het even welke - uitgesloten.
Een aantal negatieve punten zijn echt voor verbetering vatbaar (het ontbrekende remlicht om er één te noemen), terwijl andere het gevolg zijn van ontwerpkeuzes. Ofwel aanvaard je die, ofwel kies je voor een ander ontwerp en dus een andere velomobiel.

15 opmerkingen:

  1. Het zal toch niet zo heel ingewikkeld zijn om de techniek van het remlicht van velomobiel.nl in de Orca in te bouwen?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Twee remhendels in plaats van één en een heel ander achterlicht... Niet heel ingewikkeld, neen, maar ook niet zo eenvoudig. Ik veronderstel dat het er wel eens komt en misschien kan het nadien ook ingebouwd worden. Dat zien we wel als het zover is. Feit is dat dit tegenwoordig in veel velomobielen standaard lijkt en bij Flevobike kan het zelfs niet als optie. Niet erg, maar wel een nadeel.

      Verwijderen
  2. Jan, een standaard Quest weegt rijklaar ook 38 kg, maakt 91 db(a) herrie in de romp - en onder de (race)kap - heeft ook niet meer de beste Cw waarde ( te breed, te hoog ) en rijdt op mijn woon-werk route zelfs maar 25 km/u gemiddeld. ( ondanks een kruissnelheid van 27-36 km/u afhankelijk van de wind )

    Veel genoemde nadelen zijn waarschijnlijk min of meer velomobiel eigen en maken dus de Orca zeker niet minder goed.

    Ik denk wel dat bij velen nog een verkeerd idee heerst over de bochtinstabilitiet van de Quest. Vroeger toen er nog geen XS was zaten veel kleinere rijders te hoog, en dat heeft een sterk negatief effect op de positie van het zwaartpunt. Lieden zoals ik die met hun bips bijna op de ketting zitten en geen lichtgewichten zijn maken zelfs de Quest verbazend stabiel. Ik jaag dat ding als een kart over stads en bosfietspaden en hij is na 2 jaar zo rijden nog altijd niet om gegaan. De F-lites laten hem in een kritisch geval zelfs wegglijden over de voorbanden ipv te gaan rollen. Dat hogere rijders/baggage gewicht heeft ook iets effect op maximale windkracht.

    Het remlicht is maar een simpel ( 10 cent, Conrad ? ) contactschakelaartje die wordt ingedrukt als de remhendel wordt ingeknepen en hem raakt. Of andersom juist gaat branden als je hem onderbreekt. Dat kun jij zelf ook maken. Ik gebruik het NOOIT maar het volgens velomobiel.nl in neiuwe modellen verwijderde "mistlicht" ( gewoon 3 rode LEDS ipv 1 ) ALTIJD....

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wat dat remlicht betreft: een Orca heeft twee remgrepen... In het achterlicht zit ook slechts één ledje, waarbij me niet duidelijk hoe ze dat deden: een Spanninga Pixeo is bedoeld voor 6V, maar de accu levert er 12? 't Is ook niet erg, want het overgrote deel van de verplaatsingen doe ik moederziel alleen. Het enige waarom ik het vermeld: een Orca is quasi perfect afgewerkt en dan ontbreekt zoiets.

      Verwijderen
    2. Wat wegglijden of rollen betreft: ik heb ook ervaren dat de banden hier een grote rol in spelen. Met de Trykers is de zijdelingse grip enorm. Dan gaat de Orca ook tot aan (of over) het kantelpunt. Met banden met een hardere compound, zoals de Marathons die er nu onder liggen, gaat hij ook eerder schuiven. Ook de balans tussen banden voor en achter speelt hierin mee: schuiven, rollen of achteraan uitbreken... Het blijft zo dat de spoorbreedte van een Quest minder is en dat heeft toch invloed op de maximale bochtsnelheid?

      Verwijderen
    3. Voor het gewicht keek ik eerder naar de WAW (28 kg) en de DF (vermoedelijk rond 25 kg?)? Volgens de site van velomobiel.nl weegt de Quest rijklaar 32 kg. De praktijk is wellicht anders: de meesten kiezen er wel wat opties bij en zo wordt je VM snel enkele kilo's zwaarder. Maar dat geldt voor allemaal en zo blijft een Orca pakweg 10 kg zwaarder dan een WAW. Dat is dus een nadeel.

      Verwijderen
    4. Correctie: een Quest weegt rijklaar 32 kilogram, een carbon Quest 29.

      Verwijderen
  3. Interessant punt is met de dichte wielkasten van de Quest in combinatie met 50 mm banden dat ze heel erg beperkt worden met uitsturen. Die extra stuur uitslagbeperking voorkomt ( onbedoeld ) in verregaande mate dat je te krappe bochten aan te hoge snelheid kan nemen.

    De Quest met 50 mm banden zal dus eerder rechtdoor de bocht uitvliegen ( en botsen met straatmeubilair ) dan in de bocht op zijn zij kantelen.

    Ook de reusachtige 60 mm achterband heeft zijn aandeel in kantelen tegengaan......die rolt gewoon over randen heen waar smallere/dunnere bandjes achter waren blijven haken, die dan heel venijnig de velomobiel meestal om doen slaan.

    Het is dus niet Quest-eigen, maar meer een banden fenomeen.



    BeantwoordenVerwijderen
  4. Het grootste nadeel van de Orca vind ik dat de stroomlijn niet erg aerodynamisch is. Ik heb er nooit in gereden, maar lees in een test in Ligfiets& dat een kruissnelheid van 35 km per uur al een behoorlijke inspanning is, laat staan als je nog harder wil fietsen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat klopt. Het is wel jammer dat bij velomobielen (en ligfietsen in het algemeen) zo op snelheid gefocust wordt. Er zijn zoveel andere redenen om zo'n voertuig te gebruiken. In hoever dat echt belangrijk is, hangt ook van je route af. Dat staat ook in de tekst hierboven.

      Verwijderen
    2. Je hebt helemaal gelijk dat er veel meer factoren zijn dan alleen snelheid. Maar als je het heel kort samenvat kopen veel mensen denk ik een Velomobiel om zich gemakkelijk(er) met minder energie en beschut tegen (slecht) weer te kunnen verplaatsen. Als je relatief makkelijk een hogere snelheid kan fietsen, betekent dat ook je met (heel) weinig inspanning een lagere snelheid kan fietsen. Bij de e-Orca vang je dit voor een deel op door de ondersteuning. Voor mij geldt snelheid is niet het belangrijkste, maar wel mooi meegenomen.

      Verwijderen
    3. Daar heb je weer gelijk in. Het is dan ook weer zo dat die luchtweerstand vooral bij hogere snelheden belangrijker wordt. Aan pakweg 30 km/u zal het onderscheid tussen pakweg een Orca en een Milan op dat vlak niet zo groot zijn, vermoed ik. Dan spelen wel andere zaken, zoals de weerstand van de transmissie, een rol. De rest staat in deel 3 - de voordelen.

      Verwijderen
    4. Heel lang heb ik de e-Orca in de gaten gehouden als vervanger voor mijn Q491. Je verslagen heb ik van het beeld afgelikt, zo waardevol en intersant.
      Omstandigheden deden mij besluiten mijn oude Q66, die al 3 jaar met pensioen was, weer in ere te herstellen. Na enige aanpassingen in de loop van afgelopen zomer is hij bijna net zo vlot als ik gewent was van mijn 'moderne' Q491. Die mis ik geen dag en is te koop..
      Mag de standaard polyester Q volgens opgave 32 kg zijn, in de praktijk zijn er dat niet veel denk ik. Mijn Q66 komt met alle verstevigingen en reparaties in de buurt van de 40 kg. Dat is op zich geen probleem, mits je maar niet te vaak hoeft te stoppen en op te trekken. Dan gaat het gewicht pas meetellen bij de vermogensvraag. Niet voor de eindsnelheid.
      Ook de aerodynamica van een velomobiel werkt niet alleen vanaf 'toeristensnelheid' 25 km/u, maar ook bij tegenwind e.d. op die snelheid. Mijn Q66 heeft 2 reusachtig grote nauwelijks aerodynamisch gevormde open wielkasten. Die beginnen pas merkbaar aanwezig te zijn boven de 40 km/u. Daarna komt ook zijn reële topsnelheid in zicht. (45-47 km/u) Nauwelijks minder dan mijn volledig gesloten Q491.
      Dus alles op toeristensnelheid, zoals ik die bezig, loopt het wel los met gewicht en aerodynamische vormen.
      Ik deel overigens jou mening dat sneller rijden niet noemenswaardig in tijdbesparing resulteert op een ww-rit.

      Nu kun je het extra gewicht van de Orca bij accelereren wel wegstrepen met e-ondersteuning, maar een DF heeft niet alleen een laag startgewicht (voorlopig 23 kg, de DF-XL zal wel zwaarder zijn) maar ook een superstijve stijve overbrenging. Huist die combinatie bij het superlicht accelereren heeft me uiteindelijk wederom niet voor de e-Orca doen kiezen, maar de DF-xl. Niet voor zijn topsnelheid dus, leuk voor een keer een wedstrijd, maar voor in mijn dagelijks strijd tegen teruglopen kracht in mijn benen. De E-ondersteuning schuif ik hiermee (hopelijk) nog even voor mij uit en blijf ik 100% human Powered zolang als het nog kan. ;-)

      Maar ooit, ja ooit......

      Brandweerquest

      Verwijderen
  5. Hoi Jan,

    Zoals we van je gewend zijn weer een net, eerlijk en open stukje. Het remlicht is iets wat inderdaad nog ontbreekt. Al hebben we er al wel wat mee gedaan. We hebben recent twee maal het standaard achterlicht uitgebreid met twee rode 1W leds en deze met twee schakelaars van Magura (deze zitten tussen de hydroleiding) aan de dubbele set schijfremmen gekoppeld. Dit werkt zeer goed maar is door de benodigde componenten wel weer een duur systeem.
    https://www.dropbox.com/s/q3f0ww5nz4e3wgl/2014-09-22%2009.20.17.jpg?dl=0
    https://www.dropbox.com/s/gh2q68ihyma1n9b/2014-09-22%2009.21.00.jpg?dl=0

    BeantwoordenVerwijderen
  6. André, dit is al een eerste stap, maar blijkbaar enkel geschikt voor wie kiest voor de Magura schijfremset. Dat is wellicht niet een courant gekozen optie. Dat achterlicht kan al voor alle systemen gebruikt worden, maar nu blijft het zoeken naar remhendels met een contact erin, veronderstel ik. Ombouw kan natuurlijk ook.

    BeantwoordenVerwijderen