Kettingreactie

of om het met een tv-titel te zeggen: "per seconde wijzer".

Het zit zo: onlangs nam ik dochterlief haar vehikel onder handen. De winterbanden (Conti Winter 2) gingen eraf en de gewone banden kwamen in de plaats. Toen zag ik dat het achterste spatbord gescheurd was, dus werd ook dat vervangen door een gerecupereerd exemplaar in goede staat. Omdat het achterwiel er toch uit moest om de band te wisselen, kwam dat mooi uit.

Terwijl ik toch bezig was, werd de ketting met een zeepsopje en een borstel gereinigd en opnieuw gesmeerd. Al bij al was het een mooie klus, dacht ik...

Een paar dagen later kwamen de klachten: haar pedalen sloegen door en de fiets veranderde spontaan van versnelling. Pedalen die doorslaan als je er kracht op zet, dat kan pijnlijk worden. Letterlijk: schenen die tegen pedalen terechtkomen, bijvoorbeeld. Het duidt ook op een probleem. Alleen: de voorbije week was er geen moment dat we samen thuis waren en als dochterlief weg is, is haar fiets mee. Geen kans om het na te kijken.
Tijdens het weekend kon dat dan wel. Het was snel duidelijk: het middelste kettingblad was op. Als de tanden punten vertonen, die dan nog lichtjes één kant op wijzen - "haaientanden" noemen we dat -, is het de hoogste tijd om te vervangen.

Jan stapte dus op de fiets en reed naar de "LBS" (zijnde "local bike shop" ofte de lokale fietsenhandelaar) om een nieuwe crankset annex kettingbladen.

Het kader is nog origineel, net als het stuur en zadel...

Op zich houdt dat vervangen niet veel in, op voorwaarde dat je over het juiste materiaal beschikt. Wat sleutels en een cranktrekker volstaan hiervoor. De rechtercrank ging eraf en de nieuwe, inclusief kettingbladen, kwam erop.

Het volgende probleem was dat de pedaal muurvast zat op de oude crank. Wat kruipolie en enkele uren wachten loste dit op.

Af en toe blijkt dat vooruitkijken en -denken niet mijn sterkste kant is, want achteraf gezien had ik het kunnen weten: de ketting was ook helemaal versleten. Jan moest dus weer de fiets op om een nieuwe ketting te halen. Een eenvoudige KMC X8 zou volstaan.
De oude ketting ging eraf. Bij een versleten ketting is het de moeite niet om het slotje te zoeken, dus die werd met een kettingpons opengemaakt. De nieuwe werd opgelegd en met de meegeleverde "missing link" gesloten.

Nieuwe crank, nieuwe kettingbladen en ketting

Toen kwam de testrit en het volgende probleem: de fiets gaf een enorme weerstand. Eerst dacht ik dat dit wel goed zou komen met enkele keren trappen, maar dat was niet het geval. Na de opties bekeken te hebben, besloot ik dat de bracketas en de cranks toch niet compatibel waren, hoewel het wel zo leek: de crank schoof te ver over de as - de opening was dus te groot -, waardoor het kleinste kettingblad tegen de achtervork sleept...
Bizar: Taiwanese cranks (Sunracer, onderdeel van het huidige Sturmey Archer) op een Shimano bottom bracket, maar toch was het niet compatibel...

"Made in Taiwan": crankset en bottom bracket

De "bottom bracket" moest er dan ook maar uit. Die was 111 mm breed en werd vervangen door een 122 mm exemplaar, waardoor de cranks weer op hun originele plaats kwamen en de kettinglijn ook weer in orde was.

Oude en nieuwe bottom bracket

Weer werd de fiets getest en toen bleek de derde versnelling door te slaan: dat tandwiel in de cassette zag er ook niet goed uit...

De "oude" cassette, geïnstalleerd in juni 2012

De cassette is een Shimano CS-HG50 8 speed 12-21, met dicht bij elkaar liggende verhoudingen. In de voorraad lag een nog bruikbare CS-HG71 11-32. Daar kan al mee geëxperimenteerd worden. De sprongen zijn heel wat groter, maar het bereik evenzeer.

Alle vervangen onderdelen

We zijn er nog niet en ik heb weer iets bijgeleerd: wachten tot dochterlief zegt dat iets fout zit, is veel te laat.

Nu is het wachten op haar oordeel. Omdat ik haar al haar hele leven ken, weet ik de uitkomst eigenlijk al: ze is nogal behoudsgezind, dus de vroegere cassette zal beter geweest zijn.

Tot slot: wat is in de loop van de jaren vervangen op deze fiets

• voornaaf (en eerst het hele voorwiel) met naafdynamo (komt van een Oxford Campus)
• voorvelg (eerst was een oude velg gericht, tot de las loskwam)
• koplamp: Philips SafeRide LED 60 lux
• achterlicht: Philips Lumiring (allebei gevoed door de naafdynamo)
• achterwiel: oude 7-speed body was niet compatibel met actuele cassettes
• remmen: cantilevers vervangen door V-brakes
• remhendels
• cranks, ketting, cassette (normaal onderhoud)
• achterderailleur
• verstellers voor en achterderailleur
• bottom bracket (compatibiliteitsprobleem)
• achterspatbord (gescheurd)
• zijsteun

Een fietsenmaker zal waarschijnlijk hier niet aan beginnen: het kost wellicht meer - werkuren en onderdelen - dan een nieuwe fiets.