zaterdag 16 mei 2015

Kettingreactie

of om het met een tv-titel te zeggen: "per seconde wijzer".

Het zit zo: onlangs nam ik dochterlief haar vehikel onder handen. De winterbanden (Conti Winter 2) gingen eraf en de gewone banden kwamen in de plaats. Toen zag ik dat het achterste spatbord gescheurd was, dus werd ook dat vervangen door een gerecupereerd exemplaar in goede staat. Omdat het achterwiel er toch uit moest om de band te wisselen, kwam dat mooi uit.

Terwijl ik toch bezig was, werd de ketting met een zeepsopje en een borstel gereinigd en opnieuw gesmeerd. Al bij al was het een mooie klus, dacht ik...

Een paar dagen later kwamen de klachten: haar pedalen sloegen door en de fiets veranderde spontaan van versnelling. Pedalen die doorslaan als je er kracht op zet, dat kan pijnlijk worden. Letterlijk: schenen die tegen pedalen terechtkomen, bijvoorbeeld. Het duidt ook op een probleem. Alleen: de voorbije week was er geen moment dat we samen thuis waren en als dochterlief weg is, is haar fiets mee. Geen kans om het na te kijken.
Tijdens het weekend kon dat dan wel. Het was snel duidelijk: het middelste kettingblad was op. Als de tanden punten vertonen, die dan nog lichtjes één kant op wijzen - "haaientanden" noemen we dat -, is het de hoogste tijd om te vervangen.

Jan stapte dus op de fiets en reed naar de "LBS" (zijnde "local bike shop" ofte de lokale fietsenhandelaar) om een nieuwe crankset annex kettingbladen.


Het kader is nog origineel, net als het stuur en zadel...
Op zich houdt dat vervangen niet veel in, op voorwaarde dat je over het juiste materiaal beschikt. Wat sleutels en een cranktrekker volstaan hiervoor. De rechtercrank ging eraf en de nieuwe, inclusief kettingbladen, kwam erop.

Het volgende probleem was dat de pedaal muurvast zat op de oude crank. Wat kruipolie en enkele uren wachten loste dit op.

Af en toe blijkt dat vooruitkijken en -denken niet mijn sterkste kant is, want achteraf gezien had ik het kunnen weten: de ketting was ook helemaal versleten. Jan moest dus weer de fiets op om een nieuwe ketting te halen. Een eenvoudige KMC X8 zou volstaan.
De oude ketting ging eraf. Bij een versleten ketting is het de moeite niet om het slotje te zoeken, dus die werd met een kettingpons opengemaakt. De nieuwe werd opgelegd en met de meegeleverde "missing link" gesloten.


Nieuwe crank, nieuwe kettingbladen en ketting
Toen kwam de testrit en het volgende probleem: de fiets gaf een enorme weerstand. Eerst dacht ik dat dit wel goed zou komen met enkele keren trappen, maar dat was niet het geval. Na de opties bekeken te hebben, besloot ik dat de bracketas en de cranks toch niet compatibel waren, hoewel het wel zo leek: de crank schoof te ver over de as - de opening was dus te groot -, waardoor het kleinste kettingblad tegen de achtervork sleept...
Bizar: Taiwanese cranks (Sunracer, onderdeel van het huidige Sturmey Archer) op een Shimano bottom bracket, maar toch was het niet compatibel...


"Made in Taiwan": crankset en bottom bracket
De "bottom bracket" moest er dan ook maar uit. Die was 111 mm breed en werd vervangen door een 122 mm exemplaar, waardoor de cranks weer op hun originele plaats kwamen en de kettinglijn ook weer in orde was.


Oude en nieuwe bottom bracket
Weer werd de fiets getest en toen bleek de derde versnelling door te slaan: dat tandwiel in de cassette zag er ook niet goed uit...


De "oude" cassette, geïnstalleerd in juni 2012
De cassette is een Shimano CS-HG50 8 speed 12-21, met dicht bij elkaar liggende verhoudingen. In de voorraad lag een nog bruikbare CS-HG71 11-32. Daar kan al mee geëxperimenteerd worden. De sprongen zijn heel wat groter, maar het bereik evenzeer.


Alle vervangen onderdelen
We zijn er nog niet en ik heb weer iets bijgeleerd: wachten tot dochterlief zegt dat iets fout zit, is veel te laat.

Nu is het wachten op haar oordeel. Omdat ik haar al haar hele leven ken, weet ik de uitkomst eigenlijk al: ze is nogal behoudsgezind, dus de vroegere cassette zal beter geweest zijn.

Tot slot: wat is in de loop van de jaren vervangen op deze fiets
  • voornaaf (en eerst het hele voorwiel) met naafdynamo (komt van een Oxford Campus)
  • voorvelg (eerst was een oude velg gericht, tot de las loskwam)
  • koplamp: Philips SafeRide LED 60 lux
  • achterlicht: Philips Lumiring (allebei gevoed door de naafdynamo)
  • achterwiel: oude 7-speed body was niet compatibel met actuele cassettes
  • remmen: cantilevers vervangen door V-brakes
  • remhendels
  • cranks, ketting, cassette (normaal onderhoud)
  • achterderailleur
  • verstellers voor en achterderailleur
  • bottom bracket (compatibiliteitsprobleem)
  • achterspatbord (gescheurd)
  • zijsteun
Een fietsenmaker zal waarschijnlijk hier niet aan beginnen: het kost wellicht meer - werkuren en onderdelen - dan een nieuwe fiets.

22 opmerkingen:

  1. Conclusie: verkeerd zuinig bezig... Zonde van de tijd, inspanning en geld.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Is dat de conclusie? Ik weet het niet, hoor. Nu rijdt ze met een quasi nieuwe Gazelle Orange. Ziet er hip en modern uit, maar is in se een degelijke stadsfiets. Daar rijdt ze dus niet graag mee: Nexus 7 (meer weerstand, te grote sprongen) en een slome geometrie, om enkele zaken te noemen. Ze houdt van haar fiets en onderhoud is nodig. Anderzijds: mocht je die fiets tweedehands willen verkopen, dan krijg je er minder voor dan wat de stukken kosten. En omdat het vorige grote onderhoud bijna drie jaar geleden was, lijkt het mij eerder normaal...
      Nog een afweging: mocht ze een nieuwe fiets willen, wat zal die dan kosten? Ik schat zo ergens tussen € 700 en € 1000, wat toch nog veel meer is dan de onderhoudskosten.

      Verwijderen
  2. Daar ben je een behoorlijk tijdje mee bezig geweest. Wel mooi te zien hoe intensief een fiets gebruikt kan worden.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wat dat betreft is dochterlief haar ouders waardig: zowat alle verplaatsingen gebeuren met de fiets. En ja, dan wordt die intensief gebruikt.

      Verwijderen
  3. Precies wat je al schreef Jan. Zo'n derailleursysteem fietst gewoon veel lichter en lekkerder dan een Nexus 7. Zelfs het schakelen is prettiger vind ik want je kunt gewoon druk op de pedalen houden. Door de hoogte van de fiets is even balanceren om terug te schakelen na een noodstop eigenlijk ook geen probleem.
    Een goede manier om met "dochterlief" om te gaan ::-)
    Respect voor je vasthoudendheid!

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Jan ik ben het met je eens hoor....zo een wegwerpmaatschappij waar je producten zo wegdonderd is niet bepaald duurzaam en bovendien kost het een ( voor veel mensnen flinke ) hap uit je salaris waarin je eigenlijk uitsluitend aan het werk bent om een nieuwe degelijke fiets te bekostigen.

    Dan kun kun je inderdaad beter een aantal uren zelf de handen uit de mouwen steken plus materiaalkosten. Tegelijk wordt je weer wat geoefender in fietstechniek/onderhoud en kost de volgende keer mindert tijd dus is het nog nuttig ook. En waarschijnlijk voldoeninggevender dat je het zelf kunt/gedaan hebt dan lukraak geld aan iemand geven om het te doen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Je vergeet het belangrijkste: ik verdien (nog meer) respect van dochterlief. De status van "mijn papa kan alles" wordt er enkel door bevestigd ;-)

      Verwijderen
  5. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Jan, ik vind het geweldig hoe jij zo'n 'oude fiets' netjes aan het 'lopen' houdt. Mijn vader was smid, gasfitter, fietsenmaker en nog wel een heleboel meer en hij heeft ons ook geleerd om zuinig met materialen om te gaan. Helaas heeft hij niet zijn technisch inzicht aan mij doorgegeven, daardoor ben ik voor het onderhoud toch vaak afhankelijk van anderen. Des te meer respect heb ik voor mensen die het juist wel zelf kunnen.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. En, wat kunnen je kinderen zelf al aan hun fietsen repareren?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat is inderdaad een goede vraag :-(
      Mijn dochter is van de categorie: "ik heb een velomobiel gezien" "aha, welke" "een rode"... Bij zoonlief is het laatste jaar het argument "geen tijd, ik moet studeren" (gedeeltelijk correct).
      Om één of andere reden zijn die technische vaardigheden (of minstens de interesse in) niet met de genen meegegeven. Tja...

      Verwijderen
    2. Zal er ook vanaf hangen waar ze studeren.

      En volgens mij vind je sleutelen aan fietsen stiekem ook best leuk ;-)

      Verwijderen
    3. Natuurlijk, Maarten, vind ik dat leuk. Niet zozeer de gewone dingen, maar liefst als het wat uitdagender wordt (zoals een hele aandrijflijn vernieuwen) en ik er iets bij kan leren.
      En wat dat studeren betreft: niet enkel waar, maar ook wat! Burgerlijk ingenieur-architect blijkt toch heel veel werk te zijn, zeker indien je daarnaast ook nog wat andere dingen wil doen.

      Verwijderen
  9. Hallo Jan,

    Respect dat je gewoon volhoud, en het fietsje weer in orde zet! Inderdaad het zelf doen geeft voldoening, ondanks de tijd die je erin stopt. Vaak is het zo dat alles vervangen moet worden als je aan het aandrijfsysteem gaat werken. Bij racefietsen is cassette en ketting samen vervangen zowat standaard, kettingwielen kunnen iets langer mee. Gek genoeg waren m'n titanium kettingwielen van Campagnolo Record al op 2 jaar versleten, dwz na circa 16000 km! De "surrogaat" BBB alu vervangers zagen er na 3 jaar nog goed uit. Verder heb ik ooit een balhoofdstel vervangen, en een compleet crankstel + BB, ook leuk om te doen. Ook een nieuwe velg inspaken heb ik eens gedaan, het geeft een zeer tevreden gevoel als je dan een recht wiel zonder enige slag geproduceerd hebt......
    Net als in jouw geval zijn de technische genen niet 1 op 1 overgezet op "zoonlief"...........

    Groeten, Adri.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat dit niet doorgegeven is, daar kan ik - geheel subjectief - wel redenen voor bedenken. Mijn vader is ingenieur en technisch onderlegd, maar hij had niet zoveel tijd voor ons. Hij gaf de boodschap "als een ander het kan, kun je het zelf ook wel" mee. Ik heb meer tijd voor de kinderen (andere tijden, nietwaar) en dus verwachten ze op dat vlak ook meer van me. Gemakzucht, misschien? Of ook: andere tijden alweer? Nochtans bestaat in Gent - zoals in veel steden overal ter wereld - iets als "Fietskeuken", waar toch redelijk wat jonge mensen langskomen om aan hun fiets te sleutelen. Da's een specifiek deel van de populaire repair dingen, binnen de hele recyclagetrend, wat ik helemaal niet fout vind. Het ligt dus niet enkel aan de tijden, maar eerder aan prioriteiten en opties.

      Verwijderen
    2. Ha, titanium, daar had Marten van M-Gineering waar ik afgelopen weekend cursus heb gevolgd, ook een mening over (er was weinig waar hij geen mening over had). "Titanium, grmpf, dat is dan zogenaamd een soort van magisch materiaal." Zoiets zei hij er spottend over.

      Verwijderen
  10. Ook ik onderhoud de fiets van mijn dochter ( en van vrouw en voorheen ook zoon) Gisteren pedalen (trappers in haar termen) vervangen, ook met kruipolie losgeweekt. Het is een oude omafiets, voor € 85 gekocht bij een door ex verslaafden gerund "bedrijfje" Ze rijdt er nu al jaren op, het is haar fiets, ze wil geen andere.
    Leuk werk, telkens leerzaam.

    En, Jan, op jou is deze van toepassing: Wat Jan niet repareren kan, geef dat maar aan de vuilnisman!

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Dat is het Casper: het is haar fiets en zo lang die rijdend gehouden kan worden, is dat prima. Wij houden een "repair bar" aan huis ;-)

    BeantwoordenVerwijderen