zaterdag 22 september 2012

mobiliteit of stilstand ?

Deze week kreeg ik op de radio ontstellend nieuws te horen: heel veel Vlamingen nemen voor zowat elke verplaatsing de auto, ook om een brood te halen om de hoek. Je bent er waarschijnlijk sneller te voet...
Dan is de goegemeente verbaasd te horen dat meer dan 30 % van de bevolking te zwaar is.
Daarnaast bestaan er subsidies voor "groene" auto's. Dat laatste vind ik een gekke redenering: hoe kun je een iets minder vervuilende auto groen noemen ? Het hangt, veronderstel ik, van de referentie af: tegenover een twintig jaar oud rookspuwend vehikel is elke moderne wagen groen te noemen, maar naast een fiets is zelfs de groenste auto absoluut niet milieuvriendelijk ! Een "groener" autopark zal ook niets veranderen aan het aantal verkeersdoden, aan de files, ...

Dus moet actie ondernomen worden om die luie Vlamingen uit de auto te krijgen, minstens voor korte verplaatsingen. Hoe doe je zoiets ? Door op veel manieren de boodschap te laten doordringen, denk ik zo. Let wel: ik ben geen mobiliteitsexpert. Het is dus goed mogelijk dat ik de bal mis sla.

Een logisch gevolg van gelijk welke poging om gewoontes te doorbreken is dat er protest zal volgen; de eigen auto is een heilige koe en wie daaraan wil raken mag rekenen op tegenstand. Laat dat echter geen reden zijn om niets te doen, want dat is duidelijk geen optie. Binnen de mogelijkheden zie ik vooral twee grote groepen: het promoten en propageren van fietsgebruik is de positieve actie en het ontraden van individueel autogebruik de negatieve.

Een systeem van de noordelijke staten (Nederland, Denemarken) is de motorvoertuigen (auto en motorfiets) zwaarder belasten. Dat werkt, maar het probleem is dat het niet echt democratisch is. Een alternatief is het gebruik van de auto zwaarder belasten door de brandstof duurder te maken. Dat is een economisch middel. De voorbije jaren is de brandstofprijs al enorm gestegen en ik twijfel er niet aan dat die kost een grote hap neemt uit het gezinsbudget, maar nog steeds blijven mensen (al mopperend op de hoge kost) hun auto nemen zonder over alternatieven na te denken. Die piste lijkt dus niet veel uit te halen.

Een tweede middel om vooral gebruik op korte afstand te ontmoedigen is dat gebruik moeilijker maken. Dat kan door bijvoorbeeld een centrum minder toegankelijk te maken voor auto's (smallere straten, minder parkeerplaatsen, parkeren aan de rand, ...) of in het geval van steden door een tol te heffen bij het binnenrijden. Uiteindelijk is een centrum in eerste plaats bedoeld om te wonen; de economische functie komt op een - belangrijke - tweede plaats. Ruimtelijke ordening is één facet hiervan (belonen wie in een centrum woont en het wonen buiten de kernen ontmoedigen), barrières opwerpen (moderne tolpoorten, verkeerscirculatieplannen, ...) een ander.

Een derde middel is propaganda voeren: duidelijk maken dat te voet gaan of fietsen op korte afstand veel voordelen heeft. Als je weet dat fijn stof geproduceerd door het verkeer meer doden als gevolg heeft dan dat er verkeersdoden vallen, is het ook duidelijk dat er simpelweg minder verkeer moet zijn. Als je weet dat fietsen lichaamsbeweging betekent en dat dit duidelijk positieve gevolgen heeft voor levensverwachting en -kwaliteit, moet daarop ingezet worden.

Het hele luik "ruimtelijke ordening" laat ik even voor wat het is. Het is wel de hoogste tijd om die anders aan te pakken dan tot op heden de gewoonte was, maar op korte termijn mag je hiervan weinig resultaat verwachten.

De Fietsersbond in Vlaanderen zet in op het promoten van fietsen voor korte verplaatsingen (tot 5 km en iets meer) en het aanmoedigen van het gebruik van elektrische fietsen voor iets langere afstanden (zeg tot 10 km). Ook de aanleg van fietssnelwegen en dergelijke wordt bepleit. De Fietsersbond vergeet dat - weliswaar in de marge - ook fietsen bestaan waarmee je afstanden tot 30 km en meer kunt overbruggen met een behoorlijk comfort. Velomobielen heten die...

Een voorstel op dit vlak: geef de voortrekkers die beslissen een velomobiel aan te kopen voor woonwerkverplaatsing een ecobonus in plaats van die te gebruiken om de auto-industrie draaiend te houden. Vlamingen kopen sowieso om de zoveel jaar een nieuwe wagen; gebruik de centen om de pioniers aan te moedigen. Mocht dit lukken, dan kan het ook een boost zijn voor de ontwikkeling van dit soort voertuigen en een toenemende populariteit zou ook de productie- en kostprijs kunnen verlagen. Tegelijk zullen waarschijnlijk meer mensen nodig zijn voor de productie van de nu nog alternatieve transportmodi. Iedereen wint ?

18 opmerkingen:

  1. 'k Refereer aan het weblog van David Hembrow, http://www.aviewfromthecyclepath.com/.

    In zijn rechterkolom zie je staan:
    Posts sorted by subject, daaronder
    The positive stuff, en daaronder
    The less positive stuff.
    Direct daaronder zie je veel interessante links die raken aan het onderwerp dat je nu aanroert. Als ik op mijn kennis afga is het vooral de gebrekkige fietsinfrastructuur die in België het ruimer gebruik van de fiets in de weg staat.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wijnandt, ik durf dat te betwijfelen. Wie in een dorp woont en de auto neemt om naar de slager of bakker te rijden, heeft ook voor de fiets niet veel infrastructuur nodig. Daarbij heb je nog het kip of ei-verhaal: wordt gefietst door het aanleggen van infrastructuur of volgt die onder druk van de fietsers ? In Vlaanderen wordt veel gefietst (ik hoorde onlangs dat hier na Denemarken en Nederland het meest gefietst zou worden), maar fietsen wordt nog altijd als een recreatieve bezigheid gezien.

      Verwijderen
  2. Vorige week zaterdag passeerde ik in Oudenaarde (op weg naar Ieper met de trike) een fitness centrum. Ik was net iets te lui om te stoppen en mijn fototoestel te gaan zoeken. De parking stond vol auto's en in de fietsstalling stond wel geteld 1 fiets. Aan al die autogebruikers zou eens de vraag moeten gesteld hoever ze van het fitness centrum wonen... weinigen zullen de 5 km overschrijden vrees ik.

    Anderzijds, ik woon op 5.5 km van mijn werk, met de ligfiets heb ik een veilige weg van 11,3 km gevonden, het mag zelfs water gieten, ik neem die weg steeds met plezier. Dat liggen is steeds een beetje genieten.

    De auto(gebruiker) is een melkkoe, dat is algemeen geweten, maar eigenlijk wordt ze nog teweinig gemolken.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat heb ik ook altijd onbegrijpelijk gevonden. Als ik ga badmintonnen, neem ik de fiets; dan ben ik opgewarmd als ik aan de sporthal ben. Dat de verplaatsing naar en van de sporthal ook sport kan zijn, dat lijkt een brug te ver voor velen.

      Verwijderen
  3. Jan
    Je hebt het over Vlamingen, hoe is het met de rest van Belgie gesteld ?
    Ik herinner me van LBL en de Waalse Pijl , dat er veel gefietst werd

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. LBL en Waalse pijl, dat zijn toch wedstrijden ? Het aantal fietsen ligt daar, voor zover ik weet, flink lager. Het reliëf zit daar voor veel tussen.
      Ik had het bewust over de Vlamingen, omdat de meeste informatie die binnenkomt over dat ene gewest gaat; een gevolg van de federale indeling van België.
      Eigenlijk heb ik er weinig zicht op, hoe het in Frans- en Duitstalig België gesteld is op dat vlak.

      Verwijderen
    2. Jan
      Ik heb LBL en de Waalse Pijl beiden 4x als toertocht gefietst.Er deden gemiddeld 2000 a 2500 fietsers mee.
      Ik herinner me Ymte op een Oke-Ja.

      Verwijderen
    3. Ah, OK. Maar ook dat is toch recreatief fietsen ? In Vlaanderen zijn er ook een aantal fietsmanifestaties die veel volk trekken, maar de fiets nemen om naar de bakker of de slager te gaan, dat komt dan weer niet in het hoofd van de meesten op. Daar dient blijkbaar de auto voor. Dat is de mentaliteit die zou moeten veranderen.

      Verwijderen
  4. Ik woon in een stad waar je op een volledig van autowegen vrijliggend fietspadnetwerk door de hele stad en daarbuiten kunt geraken. De hele stad is bezaaid met fietsersbruggen zodat je nergens de autoweg gelijkvloers moet kruisen. En het hele fietspadnetwerk is verlicht en voorzien van omringend groen zoals heggetjes en bomen.

    Dat lijkt een fietsparadijs....maar toch wordt het amper gebruikt !!

    Mijn indruk is dat tijdgebrek en het jachtige bestaan van 2 verdieners ( of anderhalf ) de auto tot iets maakt wat je niet kunt missen. Je hebt geen tijd om je kinderen naar school te brengen om 08:30 en een half uur later op je werk te zijn tot 30 km verderop op een fiets....los van het feit dat je verzorgd dient aan te komen en niet heving transpirerend van het haasten.

    Mesen van tegenwoordig moeten meer doen in minder tijd, desondansk de vele tijdsbesparende automaten en computers die het harde werk van vroeger doen. 50 jaar geleden verdiende de man en de voruw deed het huishouden en de kinderen. Maar nu werkt de vrouw ook en ergens moet de tijd vandaan komen....de auto maakt dat mogelijk.

    Nu zou het wenselijk zijn dat mensen voor hun gezondheid meer gaan bewegen ( het was mijn hoofdreden een ligfiets/trike/VM te kopen ) maar dit jachtige bestaan van 2 werkende partners draai je niet meer terug...daar is het leven te duur voor. Enkel zeer dichtbij werk gaan wonen zou fietsen een goede keus maken.

    Daarom ben ik er erg voor dat hoe dan ook electrische voertuigen zwaar worden ondersteund en gepromoot door de overheid. Liever efficiente voertuigen die lokaal hun energie verkrijgen dan de olie afhankleijks oorlogen en aangezette opstanden en uit elke uitlaat levensbedreigende rotzooi.

    De electrische auto is de oplossing niet, maar het is een zeer wenselijke tussenstap, waarvanuit we verder kunnen.

    Kennelijk moet Iran de straat van Hormuz echt vol mijnen gooien voordat de werleld echt begrijpt hoe kwetsbaar onze economieen zijn....terwijl dat helemaal niet meer hoeft.



    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Moeilijke discussie, he. De elektrische auto kan een stap vooruit zijn, maar indien de elektriciteit in stookoliecentrales geproduceerd wordt ?
      Jouw argument van tweeverdieners met kinderen kan ik volgen, maar anderzijds merk ik hier, in Gent, dat toch stilaan meer jonge gezinnen kiezen voor een bakfiets, waarmee de kinderen naar school gebracht worden. Trouwens: een keer ze 10 of 12 zijn, kunnen die kinderen zich toch zelfstandig verplaatsen ? Dan zou het argument "praktisch niet haalbaar" weg moeten zijn. Ook wordt dikwijls "moet nadien boodschappen doen" gebruikt: fietstassen, iemand ? Kan veel in.
      Ik wil niet iedereen op de fiets krijgen, maar ergens is het toch ernstig foutgelopen indien er zelfs niet meer stilgestaan wordt bij de keuze en de auto een evidentie wordt.

      Verwijderen
    2. Met electrisch rijden los je weinig op. Ja lokaal zal de luchtkwaliteit iets beter zijn en de efficiency is iets beter (zelfs al komt de stroom uit kolen) maar een electrische auto blijft een auto en blijft enorm veel plaats innemen, het blijft zwaar, files gaan er niet van weg, verkeersdoden gaan er niet van weg etc.
      Het concept auto past domweg niet meer in een land met een hoge bevolkingsdichtheid.

      Verwijderen
    3. Ik heb ooit weleens gelezen dat een hybride, of electrische auto aan het einde van de rit zelfs meer milieuschade toebrengt dan een gewone oliegestookte auto. De techniek en de grondstoffen om accupaketten te fabriceren schijnen zo slecht voor het milieu te zijn dat zelfs na 200.000 kilometer een benzine of diesel auto per saldo nog steeds minder CO2 geproduceerd heeft. Zet je toch wel aan het denken.

      http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2664/Nieuws/article/detail/3327729/2012/10/06/Productie-elektrische-auto-stuk-vervuilender.dhtml

      Verwijderen
  5. In Griekenland zoals ik al eens aanhaalde op GL forum heeft men de fiets wel gevonden, maar onvrijwillig.

    Het lijkt erop dat zolang de luxe bestaat je zonder moeite te verplaatsen, de meerderheid eerst daarvoor zal kiezen. Om het moeilijker te maken is de moeiteloze manier ook nog eens een pak sneller en tijdefficienter.

    Maar zoals je aanhaalde worden we gemiddeld ook zwaarder omdat we te weinig lichaamsbeweging krijgen. En daar is een fiets nou goed voor ( alhoewel wel een van de meest energieefficiente transportmethoden die er bestaan, dus je moet flink doorfietsen wil het effect sorteren )

    Enige promotie zou dus het best dat erin moeten hameren : gezond blijven ? Geen tijd voor de fitnessclub ? Pak de fiets !

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ergens klopt het ook niet: Nederland en Denemarken zijn de fietslanden bij uitstek, maar je kunt moeilijk beweren dat ze daar in grauwe armoede leven en daarom moeten fietsen. Wel is het zo dat de overheid al heel wat decennia het fietsgebruik aanmoedigt, terwijl dat hier niet het geval is.

      Verwijderen
  6. Waarom zou je het wonen buiten de kernen ontmoedigen. Als mensen fietsen, lopen, electrisch brommeren of velomobielen is daar toch niks mis mee?
    Verder werkt het belasten van de auto wel aardig en als je dat combineert met een goed fietspaden netwerk zul je uiteindelijk veel meer mensen op de fiets krijgen. Kijk maar naar Nederland en bv Denemarken.
    Oude stadscentra zouden sowieso autovrij moeten zijn, behalve voor mensen met een ontheffing (handicap, winkels etc) .

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Theoretisch klopt dat. Alleen zie ik de Vlamingen niet plots massaal voor de zachte vervoersmodi kiezen. Wie verder woont, zal het komende decennium de auto blijven gebruiken, ook omdat het niet enkel om woonwerk gaat, maar ook om de activiteiten van de kinderen bijvoorbeeld. Hoeveel mama's en papa's spelen op hun vrije moment continu taxi om de kinderen van hot naar her te voeren ? Wie buiten een centrum woont, moet voor die activiteiten naar sterk verspreide plaatsen en dat lukt gewoon niet met de fiets. Activiteiten afbouwen is ook logisch, maar het automatisme om toch maar de auto te nemen is (nog) te sterk aanwezig. Over alternatieven wordt waarschijnlijk zelfs niet nagedacht. Het overschrijdt het thema mobiliteit.

      Verwijderen
  7. Tol heffen aan de stadspoorten, back to the future!
    Is het ook niet zo dat een groot aantal mensen een auto van het werk kunnen gebruiken, en dus bijkomende taksen of hogere brandstofkost minder gaan voelen? Vaak zijn dat dan ook nog mensen uit een hogere inkomensgroep; riskeren mensen uit een lagere inkomensgroep die hun auto vaak wel nodig hebben (om diverse redenen) dan niet benadeeld te worden? Ik kan de bal hier totaal verkeerd slaan, hoor, dit is iets wat me spontaan te binnen schoot.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. In Londen is het al enkele jaren zo en het schijnt te werken. Ik vermoed dat alle systemen die gebaseerd zijn op het financiële aspect (parkeren duurder maken, brandstofprijs, tol, ...) datzelfde effect hebben. Het meest democratische lijkt me een systeem waarin binnen de steden woonerven komen, waar de auto niet welkom is. Dat vergt wel een herinrichting en duidelijke politieke keuzes. Gezien de "moed" van vele politici verwacht ik dat algauw gekozen wordt voor het duurder maken; dat is makkelijker.

      Verwijderen