maandag 7 oktober 2013

Hot item

Toen ik onlangs bij de vaste fietshandelaar, Plum, in Gent, binnenstapte, stond binnen aan de ingang een rek vol fietshelmen. Daar tegenover, aan de toonbank, stond nog een toren helmen in dozen. De overgrote meerderheid was van het merk "Nutcase", dat heel populair blijkt te zijn. Het is onvoorstelbaar hoeveel mensen je ziet fietsen met een deksel van dat merk op hun hoofd.

Feit: met een Nutcase helm ben je in. Dat werd geïllustreerd door de vrouw van de zaakvoerder in die fietswinkel. Ze zei me dat ze zoiets nog nooit meegemaakt had: een hele levering Nutcase helmen kwam binnen en de dag erop waren ze allemaal verkocht. Ze zien er ook cool uit, met opvallende graphics. Het oogt vooral heel degelijk.

Feit: uit een test in Denemarken blijkt een Nutcase helm absoluut niet veilig! Je koopt een helm toch omdat je denkt dat je daarmee de kans op hoofdletsels bij een ongeval vermindert? Wel: blijkbaar gaat dat niet op voor die o, zo populaire Nutcase... Ook bij een onderzoek in Portland (VS)- de tweede fietsstad ter wereld blijkbaar - kwam Nutcase er helemaal niet goed uit.
De macht van marketing en design, veronderstel ik? Het is bijna misdadig: mensen voelen zich gerust, omdat ze een extra plasticlaag om hun schedeldak binden, maar dat blijkt een vals gevoel te zijn. Ondertussen verdient de fabrikant er goed zijn boterham mee (vermoed ik toch) en kunnen zijn producten niet tijdig aangesleept worden.


Feit: bij kinderen wordt de hoofdomvang quasi verdubbeld door het dragen van een fietshelm. Enerzijds zou een kwetsbaar kinderhoofd door die helm beter beschermd zijn, anderzijds is door dat grotere volume de kans veel groter dat een kind bij een val met zijn hoofd tegen de grond terechtkomt... Combineer dit gegeven met de testresultaten van de o zo populaire Nutcases en je bent wellicht veiliger af zonder (kind met) helm.

Bedenking: geregeld duiken ergens op de wereldbol geruchten op over een nakende helmplicht. Recent nog in Spanje. Dat is een mooie manier om de verantwoordelijkheid bij de verkeerde te leggen. Het is veel logischer om de nodige infrastructuur te voorzien, zodat meer mensen aangezet worden om te fietsen. Maatschappelijk gezien zijn de gezondheidsvoordelen hiervan veel groter. Wie fietst, is fitter en gezonder. De kans op een (vooral eenzijdig) ongeval is groter dan bij wie in de auto zit, maar dat weegt absoluut niet op tegen de langere gemiddelde levensverwachting en de vele milieuvoordelen. Een helmplicht daarentegen geeft een heel andere boodschap. Een helmplicht vertelt je dat fietsen gevaarlijk is.

Er valt nog zoveel over te zeggen, nog zoveel te onderzoeken.

Let wel: ik heb er absoluut niets op tegen dat fietsers een helm dragen. Wel tegen het feit dat bepaalde fabrikanten blijkbaar op die wagen springen om de verkeerde redenen (lees: niet om de veiligheid te verhogen) en zeker tegen een verplichting, omdat die bewezen (Australië) een averechts effect heeft.

8 opmerkingen:

  1. Ik heb met aandacht het meerdere pagina tellende artikel gelezen in Ligfiets& over nut en nadeel van fietshelmen, ik heb op internet het een en ander opgezocht en ik lees dit van jou, maar toch gaan mijn kinderen met een fietshelm op fietsen !

    Welliswaar is de schedel sterk genoeg om binnendringen van de hersenen van straatobjecten te voorkomen aan maximale menselijke hardloopsnelheid, de buitenkant van de schedel moet OOK worden beschermd.....tegen zeer pijnlijke en ontsierende huid en vleeswonden en littekenvorming. Ook kan een paar mm schuimrubber net wat meer energie opnemen waardoor de hersenen door de beschermende laag hersenvocht net niet of niet zo zo hard tegen de schedel slaan met alle schade van dien.

    Ok, het gelaat is totaal onbeschermd. En het ding is groter zodat je een rare klap in de nek kunt krijgen. Dat is een nadeel van fietshelmen. Maar ik vind zelf hersenletsel gevaarlijker en potentieel met meer gevolgen dan nekletsel.

    Mijn kinderen rijden (nog) niet zo hard - het nadeel van de rare klappen in de nek en hersenstam zal nog niet echt gevaar opleveren - dus hebben de helmen meer het doel bij omvallen het slaan met het hoofd tegen de harde straat iets op te vangen ( daar zijn fietshelmen zoals door jou afgebeeld geloof ik ook voor bedoeld ) en lelijke en pijnlijk wonden aan de hoofdhuid te voorkomen.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het probleem is vooral dat Nutcase helmen maakt die er degelijk UIT ZIEN, maar het niet zijn. Ze beschermen dus in veel mindere mate dan je zou mogen verwachten. Het gaat dan ook om dit ene merk, niet om de andere.
      In lange artikelen (o.a. op Fahrradzukunft) lees je dat de hersenen op zich goed beschermd zijn tegen klappen en dergelijke. Een valhelm biedt op dit vlak heel weinig meerwarade. Het grootste probleem vormt torsie en dat is precies wat door een valhelm versterkt kan worden. Leerrijke lectuur...

      Verwijderen
  2. Hallo Jan,

    Interessant dit, heb het ook met belangstelling gelezen. Het is denk ik het beste om het bij vrije keuze te houden. Ik zelf fiets op de racer en in de velomobiel met helm, gek genoeg zet ik geen helm op als ik op de fiets om boodschappen rijd in het dorp. De helling vanaf ons huis naar het dorp blijft nochtans dezelfde en daar ga ik nagenoeg even snel naar beneden. Dus waarom dan geen helm op? Geen idee, dat zit nog niet in mijn ingesleten patronen misschien? Wat kinderen aangaat ben ik het eens met Quezzzt, je zet ze een helm op tot ze die zelf niet meer willen, het kan inderdaad bescherming bieden in de door hem aangehaalde gevallen.
    De discussie over verplichten is dezelfde als bij bromfietshelmen en autogordels neem ik aan. Voor- en tegenargumenten zijn altijd wel te vinden. Zowel auto's als brommers zijn nog steeds in gebruik, daar heeft de gordel/helmplicht na de gewenningsperiode geen invloed op gehad.
    Of dat bij fietshelmplicht ook zo is? In Australië wel volgens jouw schrijven! Ik weet het niet, in elk geval ben ik voor vrije keuze, er is al genoeg overheidsbetutteling, en over het algemeen zijn overheden niet gehinderd door enige kennis van zaken als het over het invoeren van dit soort verplichtingen gaat.

    Groeten, Adri.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Adri, je haalt een argument aan dat ik verwacht had ;-) Een fietshelm kun je niet vergelijken met een autogordel: bij die laatste staat onomstotelijk vast dat die in bijna alle gevallen (ruim boven de 90%) levensreddend is. Bij fietshelmen is dat helemaal niet het geval. Echter: dat is een heel andere discussie.
      In eerste instantie ging het hier om de schijnveiligheid van dit merk van helmen. Je denkt er goed aan te doen om je kind zo'n ding op het hoofd te zetten, maar in werkelijkheid heb je vooral de nadelen van een helm (grotere hoofdomvang, bijvoorbeeld), maar niet de voordelen. Als je dan ziet hoeveel kinderen in Gent met een Nutcase rondrijden...

      Om toch te illustreren: http://ipa.org.au/publications/2019/australia%27s-helmet-law-disaster (gevolgen van fietshelmplicht in Australië). Na jaren onderzoek blijkt dat de gevolgen in grote lijnen de volgende zijn: het fietsgebruik daalt spectaculair (zie artikel in link) en het risico per kilometer stijgt voor de resterende fietsers!

      Verwijderen
  3. Bedankt voor de link Jan! Dat maakt veel duidelijk inderdaad, dus helmplicht is geen goed idee! Dat was mijn overtuiging toch al, dus dat blijft zo.
    Dat autogordel verhaal klopt, keerzijde van al die levens die gespaard blijven zijn de toenames van zwaargewonden die moeten revalideren, soms invalide blijven enz.
    De ontwikkelingen van airbags is uiteraard niet uit de lucht komen vallen, dat was daar een directe opvolger van.
    Ik ben het uiteraard eens met de stelling dat in principe een produkt als de aangehaalde Nutcase niet op de markt zou mogen zijn, omdat dan een onterecht gevoel van veiligheid word gesuggereerd.

    Groeten, Adri.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Hi Jan, I have several helmets and I bought a Nutcase helmet because it was the only one that would fit under my Tour cap. It's small enough to let me turn my head to look left and right. I have to wear a helmet under the rules for Brevets and the century rides I do. The added advantage to my nutcase helmet is it doesn't crack at -30C if you drop it. That's a problem we have with normal bike helmets and I hope you don't have. Besides the one I got is Yellow. :)

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Beste Jan,

    Best interessante discussie, zowel mbt Nutcase als mbt de relevantie van fietshelmen. Om even mijn helmervaring te schetsen: ik heb een Giro Phase (MTB), een Nutcase, mijn kinderen hebben elk een Nutcase (KiddiMoto), en ik rij helmloos in mijn WAW.
    Het opvallende verschil met klassieke helmen (type inmold met luchtgaten, zonder gezichtsgescherming) is die ronde vorm en het gebrek aan luchtgaten, en daardoor de mogelijkheid om heel veel designs aan te bieden (of stickers) en vandaar dus ook de populariteit volgens mij.
    De afkeuring van Nutcase door 2 tijdschriften is allicht maar een storm in een glas water. Het meest recente artikel (Portland) dateert van anderhalf jaar geleden. Is er nadien nog veel van teruggehoord? De Amerikanen kennende was er allang een gerechtelijke procedure geweest van een fietsen vs NutCase. Is er nog veel reactie geweest van NutCase achteraf?
    Technische gezien, zijn de argumenten voor andere helmen, of tegen NutCase ook verre van waterdicht. Torsie: heeft een gladde ronde helm meer impact op torsie van de nek dan een met 25 windgaten? Impact: in de test (Portland) lieten ze de helm loodrecht vallen op verschillende ondergronden (en hopelijk niet alleen loodrecht), maar de meerderheid van de valpartijen waarbij een helm beschermt, is zijdelings (op borduren vallen, aangereden worden, geen handen kunnen zetten, de slapen van een schedel zijn het dunste deel). Dus ik (als MTB'ker) ben eigenlijk nogaltijd even gerust met een NutCase op mijn hoofd (als het niet te warm is).

    PS 1: Bij een plotse zijdelingse val op een stenen borduur, scheurde mijn vorige helm (Giro) open van oor tot nek (15 cm), de val voelde echter zacht als een kussen !
    PS 2: Helaas was ik vorige vrijdag zo goed als getuige van een frontale val (zoals de test) door een MTBiker tijdens de Roc d'Azur (Fréjus, Fr), waarbij het slachtoffer een open verwonding aan het hoofd opliep en de helikopter het ziekenhuis niet tijdig heeft gehaald.

    Waarmee ik eigenlijk maar 2 dingen wil zeggen:
    - objectieve testen & objectieve interpretaties zijn heel moeilijk, laat staan met een commerciële drijfveer
    - geen enkele helm is absoluut veilig, maar zonder ben je minder veilig!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. De helmdiscussie is al jaren oud en die zullen we hier dus niet zomaar oplossen... Wat Nutcase betreft: gisteren had ik het er nog over met de fietshandelaar. Ook gebaseerd op eigen ervaringen met verkoopspsychologie: of dat rapport nu juist is of niet, mensen willen een Nutcase (omdat er zoveel mee rond rijden) en zullen ze dus blijven kopen. Ik vermoed dat Nutcase dus weinig resultaten zag in de vorm van een dalende verkoop en het dus niet nodig vond om er wat aan te doen.
      Qua concept zijn ze inderdaad handig. Ik heb een Ekoi City+ liggen, die min of meer in dezelfde richting gaat (minder goed afgewerkt, maar met vizier).
      Je moet, denk ik, ook een verschil maken tussen dagdagelijkse fietsverplaatsingen en competitief fietsen. Bij dat laatste worden meer risico's genomen en dan moeten de veiligheidsmaatregelen ook strenger zijn.
      Op het vlak van het veiligheidsverhogende aspect van fietshelmen in het verkeer spreken de diverse rapporten elkaar tegen. Het is ook een zeer complexe materie, waarbij niet enkel de helm op zich, maar ook het fietsgedrag en gedrag van andere verkeersdeelnemers tegenover wel of niet gehelmde fietsers een rol speelt. Veel parameters dus en daardoor ver van eenduidig.

      Verwijderen