Donker en zo - de Orca

De zomer loopt op zijn laatste benen. Zoals het de laatste weken is, zou je denken dat het al november is: weiden staan blank, de lucht is somber en het herfstfruit is al bijna rijp...

Deze week zette ik zelfs het licht aan om naar het werk te vertrekken! Dan ga je onvermijdelijk weer denken aan de aankomende duistere periode, aan hoe je ervoor kunt zorgen dat je zichtbaar bent (zo'n velomobiel schijnt bijna een stealth-voertuig te zijn, als je sommigen mag geloven) en hoe je ook zelf zoveel mogelijk van de weg voor je kunt verlichten, zonder daarbij de tegenliggers te verblinden. De regel daarbij is: hoe sneller je rijdt, hoe verder je vooruit moet kunnen kijken.

Nu moet je niet overdrijven ook, natuurlijk. Sommigen maken van hun fiets een mobiele reclame voor LED-strips en monteren daarboven een woud aan glasvezelmasten waarin een hele collectie leds hangt te knipperen. Wellicht heb je meer werk aan het wisselen en laden van batterijen dan je tijd in het fietsen steekt.
Tenslotte moeten andere weggebruikers ook uit hun doppen kijken. Ook moet je ervoor waken dat je de aandacht niet zo trekt dat andere fietsers (en voetgangers) daardoor onzichtbaar worden. Dat werkt wellicht wel, maar het is niet solidair met mede-fietsers. Zo ontstaat uiteindelijk een wedloop naar wie het meeste licht kan uitstralen, tot je fiets een mobiele kerstboom is.

Maar toch: verlichting evolueert. Thuis staan nu drie fietsen met een Philips SafeRide koplamp. Die is nog niet ideaal, maar tegenover de B+M Cyo merk je toch weer een bredere en gelijkmatiger verspreide lichtbundel. Helaas: in de Orca zal dat niet werken, want door de vorm kan kan die lamp niet in de neus en daarenboven zit de lamp verzonken, waardoor het koetswerk zelf de breedte van de bundel beperkt. In de praktijk, met twee Cyo's, is het echter ruim voldoende.
De enige manier die ik zie om hier nog wat aan te doen, betekent heel veel (te veel) werk: er zou een krachtige lamp bovenop kunnen komen. Bovenop betekent dan wel helemaal bovenaan, zoals op het dak. Dat dak is een constructie van twee aluminium buisjes en daartussen een vorm in schuim en textiel: niet stabiel genoeg voor een lamp. Het vele, te vele, werk zou dan kunnen bestaan uit het maken van een nieuwe kap met geïntegreerd dakje, waarin of waarop dan een lamp zou komen.
Waarom? Omdat het effect van het licht anders is naargelang de hoek waarin het op het wegdek schijnt: de lengte van de schaduw hangt hiermee samen. Een lage lamp, zoals in een WAW of Quest, maakt lange schaduwen die wegstoppen wat daarachter kan zitten. Een hoger geplaatste lamp, zoals op een gewone fiets op de kroonplaat, schijnt meer neerwaarts (en/of verder), waardoor het resultaat verandert. Een nog hoger geplaatste lamp zal dan nog meer verschil maken.

Maar zo'n echt hoog geplaatste lamp, zeg op 1m hoogte of meer (zo ongeveer de stuurhoogte van een bukker), vergroot ook de kans op verblinding van tegenliggers, zoals ik op het onverlichte jaagpad ervaar met sterke ledlampen die op het stuur of de helm gemonteerd zijn.
We laten de Orca op dat vlak dus rustig zoals hij is. Ik hoorde trouwens al dat de reflectie van de lampen in de behuizing (die wit is) al verblindend zou zijn... Meer is niet altijd beter.

Wat de achterkant betreft, bestaat de lichtbron uit één ledje in een Spanninga Pixeo lamp.

Foto: Spanninga

Op het eerste zicht is dit iele lampje een bizarre keuze op zo'n gesofisticeerde velomobiel. De meeste fabrikanten werken met leds in de romp, zoals bij de Quest. Maar: tijdens nachtelijke ritten met andere velonauten viel me op dat die ingebouwde leds enkel van achterop zichtbaar zijn. Daar is duidelijk voor de stijl gekozen. Het ledje van de Pixeo is van de zijkant even zichtbaar als van achteraan, dus is het een prima keuze.
Losse bedenking: het enige wat hier ontbreekt, is een remlicht. Dat is niet zo eenvoudig op te lossen, want noch de remhendels noch het achterlicht lijken hiervoor geschikt. Het zou wel een zeer mooie verbetering zijn.

Aan de zijkanten is er de weerkaatsing van de koplamp(en) in de neus en het zichtbare achterlicht als actieve verlichting.

Daarnaast is de naam "Orca" in reflecterende folie onderaan op de kap gekleefd. Als extraatje bekleedde ik de spaken vorige winter met zwarte reflecterende folie van 3M. Ook zit op alle banden een reflecterende strook.

Het enige wat, naar mijn mening, nog verbeterd kan worden, is het aanbrengen van verlichting in de rand van het dakje, zodat ook de hoogte wat beter in te schatten wordt. nu is alle reflectie onderaan (wielen en typebenaming). Ook vooraan is de verlichting onder de helft van de totale hoogte. Enkel achteraan zit de lamp bovenaan de staart. Zoals je op de foto's hierboven duidelijk kan zien, is een zwart dakje in het duister onzichtbaar. Het wit van de bovenkant is dan weer wel goed zichtbaar.

De eenvoudigste en zo op het oog efficiëntste oplossing is het monteren van een Topeak Headlux helmlampje, tenminste indien er een degelijke manier is om dit op het dakje te bevestigen.

Dit lampje schijnt (wit) naar voren en (rood) naar achteren en is over 360° zichtbaar. Compact, licht en zichtbaar, dus dit zou het antwoord kunnen zijn. De keerzijde: in de praktijk blijkt de autonomie (2 x CR 2032) amper 20u te bedragen en daarenboven zou het lampje niet echt goed bestand zijn tegen kou. Laat het nu net in natte, koude periodes zijn dat je het nodig hebt... Het ding kost ongeveer € 15 en dat is dan weer niet veel, maar CR2032 knoopcellen zijn niet echt mijn favoriete energiebron, want voor het milieu is het gebruik van (snel opgebruikte) wegwerpbatterijen niet gezond te noemen.

Een wat spectaculairder alternatief is het aanbrengen van waterdichte (gele?) ledstrips in de naden van het dakje. Dat zorgt voor een groter lichtgevend oppervlak, wat meteen duidelijk maakt dat het niet om een gewone fiets gaat. De keerzijde is dat hiervoor een verbinding moet gemaakt worden met de 12V boordspanning en dat betekent bedrading die ook makkelijk losgekoppeld moet kunnen worden indien het dakje eraf gaat. Bij die bedrading moet ik ook rekening houden met de scharnierende kap, dus die moet helemaal naar voor lopen tot aan de scharnieren en dan verder naar de lichtschakelaars.
Duur is dit niet, maar het vraag wel wat tijd en studie om alles mooi in te bouwen. De lichtschakelaars (afzonderlijk voor de linker en rechter koplamp) zijn ruim op hun taak berekend, dus zouden die strips mee geschakeld kunnen worden met elk van die lampen.

Ook zorgen die leds er voornamelijk voor dat de Orca van de zijkant beter zichtbaar wordt. Naar voor en naar achter maken ze geen verschil, vermoed ik.