zaterdag 27 november 2021

Nazca Paseo - toekomstplannen (opties)

Het is sterker dan mezelf. Als er een fiets in huis komt, moet die aangepast worden aan mijn wensen. Dan wordt nagedacht over wat beter kan. 'Beter' moet je lezen als 'volgens mijn normen'. In het mooi Nederlands heet dat 'customizing'...
Dat is dus ook zo voor de Paseo een keer ik beslist heb of het een blijvertje is. Er moet getweakt worden.

Hieronder wat bedenkingen, niet in volgorde van belangrijkheid. Niet alles zal gerealiseerd worden. Het is eerder het overdenken van mogelijke aanpassingen.

Praktisch

Bagage

Zolang de voorraad strekt (Nazca heeft opgehouden te bestaan) zijn nog wat accessoires te vinden bij de Ligfietsshop. Daar maakte ik een verlanglijstje op. Voor de bagage staan daar lowriderbeugels op. 

Daarmee kan ik ofwel grotere tassen (mijn Ortlieb ligfietstassen) ofwel twee grote en twee kleine fietstassen monteren.

Eerst afwachten of ik daar behoefte aan heb en of de ligfietstassen dat nodig hebben.

Het oogt wel stoer natuurlijk.

Computer

Nu zit de Sigma BC509 net voor het zitje gemonteerd. Dat is uit de zichtlijn. De oplossing hiervoor is een computersteun.

Die komt vooraan, net achter de trapboom. De steun lijkt erg mooi gemaakt: roestvast staal, bevestigd waar de trapboom in de buis geklemd wordt. Maar anderzijds: 20 euro voor een klein stukje gebogen metaal is niet min.

Of dat een verbetering is, merk je natuurlijk pas nadat je dit accessoire gemonteerd hebt.

Navigatie

Dat is wat moeilijker. In de Orca gebruik ik mijn oude Garmin Oregon 450 outdoor gps; op alle andere fietsen werk ik met OSMAnd op de smartphone. Ik zie nog niet goed waar ik die kan monteren op de Paseo. In principe kan dat op een bar-end die ik op het stuur schroef, maar dat zit dan weer uit het zicht (onderstuur). Misschien kan het op de computersteun (zie hierboven), maar ik weet niet of die het gewicht aan kan en hoeveel trillingen de steun geeft.

In elk geval heb ik daarvoor een houder nodig. Op de trike en de bukker gebruik ik een steun uit gefreesd aluminium. Simpel en degelijk.

Op het stuur van de Heinzmann

Op een bar-end op de trike.

 Zo'n bar-end kan je krijgen van ICE, via Icletta bijvoorbeeld, maar je kan evengoed een standaardversie voor terreinfietsen halen bij pakweg Decathlon. Die werken even goed en kosten maar een fractie. Dan heb je er zelfs meteen twee voor dat geld!

Om dagtochten te kunnen maken, is het ook best om de smartphone van stroom te voorzien. Hoe dat gebeurt, hangt af van andere beslissingen. Het kan via een powerbankje (waar moet ik dat opbergen, hoe moet ik de draad tot bij de telefoon krijgen) of via de accu van de ondersteuning (ook hier: hoe moet ik de draad leiden).

Verlichting

Verlichting is belangrijk. Zowel om gezien te worden als om - vooral op onverlichte wegen - te zien waar je rijdt.

Het povere Cateye Opticube koplampje dat bij de fiets kwam, moest er zo snel mogelijk af. Da's echt niets. Ik bestelde dus een relatief goedkope lamp met oplaadbare accu en afstandbediening vanaf het stuur. Daarmee kan ik verder. Later beoordeel ik die lamp nog wel eens.


De specificaties van beide lampen zijn niet te vergelijken: Cateye geeft een lichtopbrengst in candela; Astrolux werkt met lumen. Je kan niet zomaar omrekenen, want er spelen andere elementen ook mee. Ook hier was een aanpassing noodzakelijk: de afstand tussen koplamp en afstandsbediening was teveel voor het kabeltje. Er kwam een usb-c verlengsnoer bij.

Indien er ondersteuning op komt, wil ik een koplamp die op de ondersteuningsaccu aangesloten wordt. Dan is de keuze aan kwalitatief goed koplampen zeer uitgebreid: Spanninga, BuMM, Supernova... Het achterlicht kan dan meteen mee aangesloten worden en de hele verlichting bedien je vanaf het stuur.

Kies ik om toch geen ondersteuning in te bouwen, dan wordt het wellicht een voorwiel met naafdynamo. Die kan dan ook zowel de koplamp als het achterlicht van energie voorzien. Dan kan ik meteen een naaf kiezen die geschikt is om een schijfrem te monteren. Voor het geval dat, weet je wel. Maar dan moet ik wel een wiel bouwen.

De vraag hierbij: zal de fiets voldoende gebruikt worden bij duister om die uitgaven verantwoord te maken?

Remmen

Zowel omdat ik graag bijleer als omdat het beter is: de Paseo is geschikt om schijfremmen te monteren. Min of meer toch: voorvork en frame zijn voorzien van de nodige bevestigingsogen.

Op de pedelec heb ik goede ervaringen met hydraulische schijfremmen en Shimano heeft een aantal mooie systemen voor een redelijke prijs. Nu zitten er V-brakes op de fiets. Dat remt, maar ik moet ervaren of ik het als voldoende ervaar.

De enige irritatie met de V-brakes tot nu is dat ik met mijn linkervoet geregeld tegen de remarm zit (ik ben niet groot, dus de trapboom is bijna helemaal ingeschoven). Een mogelijke oplossing is het vervangen van de cranks door kortere; een andere het vervangen van het remsysteem. De achterrem is luidruchtig. Andere blokjes kunnen daaraan verhelpen natuurlijk.

Een ernstige belemmering voor dit plan: geen van beide naven is geschikt voor schijfremmen. Een voornaaf vervangen is nog vlot te doen, maar achteraan is het een SRAM DualDrive naaf. Die worden niet meer gemaakt en het is en blijft een mooi systeem.

Komen er schijfremmen op, dan worden het wellicht hydraulisch bediende remmen met vierzuigerklauwen.

Dit is de minst waarschijnlijke aanpassing: voor- noch achternaaf zijn ervoor geschikt (maar het frame en de voorvork wel). Dat betekent dat de ombouw erg duur wordt, aangezien het meer wordt dan enkel het remsysteem.

Ondersteuning?

Een mens wordt ouder en nu ik al jaren ervaring heb met ondersteuning, maak ik daar graag gebruik van. Zou ik ook op de Paseo een Tongsheng TSDZ2 monteren? Die motor op zich is niet het probleem, maar waar laat ik de accu? Da's op de Paseo niet zo evident.

Waarom denk ik aan die TSDZ2: dit is (voor zover ik weet) de enige middenmotor voor zelfbouw waar een krachtsensor in zit. Een krachtsensor 'vermenigvuldigt' het eigen vermogen. De meest gekende motoren voor zelfbouw komen van Bafang (BBS01, BBS02 en BBSHD), maar die hebben enkel een trapsensor. Dat betekent dat de motor altijd evenveel vermogen levert, los van hoe hard je zelf trapt. Elk systeem heeft zijn eigen voor- en nadelen, maar mijn voorkeur gaat naar een krachtsensor.

In principe kan ik hetzelfde doen als met de trike en de Heinzmann pedelec: motor monteren en dezelfde accu gebruiken als op de ander fietsen. Enerzijds spaart het de aankoopprijs van nog een accu uit en anderzijds wordt die accu dan beter benut. De keerzijde is dat het dan uitgesloten is om samen met iemand een ritje te maken op twee van mijn fietsen, aangezien er slechts één accu beschikbaar is (tenzij één van die fietsen de Orca zou zijn).

Handig is de SRAM DualDrive achternaaf: 3 naafversnellingen en een cassette met 9 kransjes

Bedenkingen hierbij:

  • mocht er zo'n motor op komen, dan is de kans groot dat ik ook die zal combineren met openbronsoftware. Dat betekent ook weer een ander scherm. De interfaces kan ik voor beide fietsen gebruiken en dat is ook niet elke dag nodig.
  • de snelheidssensor wordt op het achterwiel gemonteerd. Bij een ligfiets is de afstand tussen de motor en dat wiel groot, dus is een verlengkabel nodig.
  • waar monteer je het scherm? Dat kan natuurlijk wel de fietscomputer vervangen, maar niet de navigatie (smartphone). Een onderstuur maakt stuurmontage kwetsbaar.
  • kan de versnellingsnaaf dat vermogen aan? Ik weet dat bij pedelecs met Boschmotor het koppel beperkt wordt om de naaf te beschermen (behalve bij een Rohloff, voor zover mij bekend). Maar uit ervaring weet ik dat ik bijna altijd de eerste en tweede stap van die ondersteuning gebruik. De rest amper.

Andere bedenkingen

Economie

Plannen maken om een fiets te verbouwen, is leuk. Of ze effectief uitgevoerd zullen worden, is een andere zaak. Vooreerst: de Paseo betaalde ik 150 euro. Dat betekent dat wat ik er ook aan doe, het altijd buitenproportioneel duur zal zijn. De motor bijvoorbeeld zal ongeveer het dubbele kosten. Ook een set schijfremmen monteren zou een veelvoud kosten van dat bedrag. Mocht de Paseo dan verkocht worden, moet ik me afvragen hoe en in hoever ik die meerkost kan recupereren.

'Een hobby mag geld kosten', wordt vaak gezegd. Maar het moet naar mijn mening wel redelijk blijven. Daarnaast moeten de aanpassingen zinvol en functioneel zijn. Daarbij maak ik een onderscheid tussen wat de veiligheid verhoogt (verlichting, remmen ...) en wat eerder voor comfort bedoeld is.

Mocht ik slechts één fiets staan, dan zouden de beslissingen eenvoudiger zijn. Aangezien er meer staan, kan ik telkens een fiets kiezen in functie van de omstandigheden. Anders gezegd: niet elke fiets moet geschikt gemaakt worden voor alle omstandigheden.

Nut

Tegelijk zijn dit zaken waar ik telkens mee bijleer. Dat is nuttig zo lang je die kennis nadien nog kan toepassen, hetzij voor jezelf, hetzij om anderen ermee te helpen. Indien het enkel om een eenmalige uitdaging gaat, dan heb ik wel andere katten te geselen. Maar het blijft natuurlijk fijn om te kunnen zeggen: 'dat heb ik weer eens mooi opgelost'.

zaterdag 13 november 2021

Pedelec ombouwen

Geen ligfietsverhaal deze keer, maar het relaas van het ombouwen van mijn pedelec

Dit jaar en het vorige is er niet zoveel gefietst. Sinds half maart 2020 werk ik, zoals zovelen, heel vaak van thuis uit. De vroegere 4x per week woon-werk-verplaatsingen van 46 km zijn daardoor grotendeels weggevallen.

Covid-19 leidde er ook toe dat onze bewegingsvrijheid - al dan niet vrijwillig - ingeperkt werd. Dat en nog enkele andere redenen maakten dat fietsen erg beperkt werd.

De aanleiding voor de ombouw

In het voorjaar van 2020 sneuvelde de peperdure en complexe trapas van de Heinzmann pedelec. Om het kort samen te vatten: dat is een fiets met een (geruisloze) direct drive achterwielmotor. De trap- en krachtsensoren zitten in de bottom bracket gemonteerd. Qua concept is dit prachtig: er wordt niet enkel gemeten of de trappers draaien en hoe hard je erop duwt, maar ook met de pedaalstand wordt rekening gehouden en met de hellingsgraad van de fiets (bergop of bergaf). Die as was stuk toen ik de fiets in huis haalde in oktober 2017 en die heb ik toen vervangen door een nieuw exemplaar.

In de loop van 2019 begon de fiets eigenaardig gedrag te vertonen en uiteindelijk bleek dat na minder dan 2 jaar de as weer stuk was. Meer precies: de elektronica in die as.


Wat kwam in de plaats?

Kostprijs om te vernieuwen bedroeg voor het onderdeel alleen ongeveer 180 euro. Het werk kan ik wel zelf. Omdat de kans groot is dat dit euvel zich na korte tijd zou herhalen, besliste ik de fiets om te bouwen: er kwam een Tongsheng TSDZ2 middenmotor in en een nieuw, standaard achterwiel.

De middenmotor toen die pas geleverd was

Een nieuw achterwiel en de bijhorende delen

De motorkit bestelde ik bij PSWpower. Zij leveren vanuit de EU, waardoor er geen extra kosten bij komen. Het nieuwe achterwiel en de bijhorende delen (cassette, derailleurwieltjes en ketting) haalde ik bij Kurbelix in Duitsland. Ik koos een wiel met een Shimano XT naaf en Ryde Andra 321 velg. Dit is een wiel specifiek voor schijfrem (velgrand is niet geschikt voor velgremmen). De cassette is een Shimano CS-HG 400 11 tot 32 tanden. Ik wilde grote sprongen omdat de voorste derailleur en dus de drie kettingbladen wegvielen. De sprongen mogen groter zijn: de motor vangt dat op.

Motor inbouwen

Mooi-weer-klus: motor en bedrading monteren

De montage is in principe heel simpel, maar de praktijk is vaak anders. Dat was ook hier het geval. De uitdagingen waren:

  • de kabel voor de derailleur loopt onder de trapbuis (bottom bracket) door en de motor liet niet voldoende ruimte.
  • de bedrading vanaf het stuur loopt door het frame

Bedrading door het frame leiden

De TSDZ2 heeft een koppelarm die tussen de zadelbuis en de onderste vorkbuizen vastgezet wordt. Dat was hier gelukkig geen probleem, aangezien de standaard op de achtervork gemonteerd is.

Dit kon ik combineren met de accu die ook in de trike gebruikt wordt. Daarvoor hoefde ik enkel een nieuwe baseplate (waar de accu op geschoven wordt) te bestellen. Zo kan die ene accu op beide fietsen dienen.

Ervaringen sindsdien

Die fiets wordt vaak gebruikt. Om van thuis naar Gent centrum te rijden of elders in de stad is een gewone toerfiets onovertroffen. Een stadscentrum is niet het biotoop van een velomobiel, zelfs als is het een 'stadsvelomobiel' als een E-Orca, en ook met de trike is het niet ideaal in een centrum dat doorsneden wordt door tramsporen. Voor boodschappen is dit ook een prima transportmiddel.


Daarnaast is de Orca meenemen in het busje geen evidentie. Met de trike is het al makkelijker, maar die neemt de hele achterbank in beslag, die dan dus elke keer moet plat gelegd worden. De pedelec kan gewoon achterop, op de fietsendrager.

Omgeving Cadzand

Ondertussen zijn we anderhalf jaar verder. De Heinzmann met TSDZ2 heeft er ondertussen alweer 4.000 km op zitten. Tevreden? Ja.

Problemen? 

Ja. Een hele poos maakte de motor vervelend krakende geluiden. Eerst zette ik de cranks harder vast en dat leek te helpen, maar het gekraak kwam telkens terug. Tenslotte heb ik in september de motor losgemaakt, alle bouten ingevet en de boel opnieuw gemonteerd. Meteen was het gekraak verdwenen. Op één of andere manier bewoog de motor dus in de trapbuis.

Tevreden?

Voor de rest doet de motor het zoals verwacht. Het koppel van pakweg 80 Nm is meer dan genoeg en van de ondersteuning gebruik ik vooral de eerste twee (van vier) standen. In de hoogste stand, die ik één keer probeerde, kan ik de motor niet bijhouden met het schakelen. Ook in bergop - ik deed wat ritten in de Vlaamse Ardennen met hellingen tot 16 % - is die stand te hevig.

Tweaking

Ondertussen haalde ik het nodige in huis om ook deze motor weer te personaliseren: een 'Intelligent' display dat eigenlijk voor Bafang bedoeld is en de nodige elektronica (interfaces) om het display en de controller te voorzien van openbron software.


Voornaamste doel: het rendement van de motor verbeteren en de assistentieniveaus aan mijn wensen aanpassen. Nu wordt het even studeren: de interfaces moeten van de nodige bedrading voorzien worden, de connectoren van het scherm moeten vervangen worden en dan wordt de software van het scherm en de controller vervangen. Dat wordt een winterproject.



woensdag 10 november 2021

Even een fietsje erbij

 Sta me toe te beginnen met het overlopen van wat ik al staan had:

  • Flevobike E-Orca (velomobiel) sinds december 2013
  • Thorax Tangens trike
  • Heinzmann elektrisch ondersteunde fiets (met Tongsheng TSDZ2 middenmotor)
  • Birdy Speed vouwfiets
  • (en dan nog wat fietsen om na te zien, te herstellen, als reserve voor de familie...)

Waarom een extra fiets?

Af en toe, als de gelegenheid zich voordoet, wil ik wel eens ergens anders fietsen. Hetzij gecombineerd met een tripje van één of meer dagen, hetzij omdat er een ligfietsrit georganiseerd wordt. Als het haalbaar is, rij ik met de Orca naar de bestemming, maar dat kan niet altijd. De Orca in de auto vervoeren kan ook, maar om die erin en eruit te krijgen, moeten we met twee zijn. Alleen zou misschien ook lukken, maar dat is helemaal niet evident. De kans op schade aan de Orca of het busje is ook niet denkbeeldig.

Met de trike is het al makkelijker om die in de auto te zetten, maar ook dan moet de achterbank plat en een trike - niet opvouwbaar - neemt toch heel wat plaats in. Ook speelt veiligheid mee: stel je een noodstop met de auto voor terwijl achter je pakweg 35 kg trike staat...

Dus was ik al een poosje aan het azen op een degelijke tweewielige ligfiets. Het hoeft voor mij geen snelle fiets te zijn, geen carbon racemonster van 8 kg. Neen: een comfortabele, degelijke fiets waarop ik urenlang kan liggen en die de oneffenheden van de weg makkelijk verteert, dat is wat ik zocht. Veel geld wilde ik er niet aan geven, want ik heb er nog geen idee van of die geregeld gebruikt zal worden.

De Paseo - korte beschrijving

Nu kreeg ik de kans om eindelijk iets in huis te halen.

Een Nazca Paseo in basisuitvoering werd het:

  • SRAM Dual Drive (3 versnellingen in de naaf en een Deore derailleur met 9 versnellingen)
  • MEKS geveerde voorvork
  • snel instellen van vering en helling van het zitje
  • zoals je ziet: onderstuur
  • zeer nette fiets (leeftijd onbepaald)

De eerste kilometers zijn ondertussen afgelegd, dus weet ik waar ik iets aan moet doen.

Wat is minder aan dit exemplaar

  • de verlichting is erg rudimentair
  • er is eens mee gevallen, waardoor het stuur wat gebogen is aan de rechterkant

Die verlichting bestaat uit een Cateye OptiCube koplamp (op AA batterijen) met een erg povere lichtbundel, vooral bedoeld om gezien te worden en een Smart achterlicht op batterijen. Het werkt, meer niet. Als voorlopige upgrade bestelde ik een Chinese koplamp die voldoet aan de Duitse normen, dus met een afgekapte lichtbundel. Deze beschikt over een accu met ruime capaciteit die via usb opgeladen wordt. Er volgt wel een bespreking een keer de lamp ontvangen en getest is.

Valschade

Het stuur richten was even zoeken. Wat is gebogen?

  • misschien de bout waarmee het stuur aan het frame bevestigd is?
  • is er wat mis met het aluminium blok waar het stuur in geklemd is? (weinig kans)
  • het stuur zelf?

De eerste stap was dus de fiets zo goed mogelijk rechtop zetten en meten. Het was snel duidelijk dat de rechterhelft van het stuur zelf gebogen was. De valsporen zijn ook erg zichtbaar: flinke krassen in de coating en schade aan de buitenkabel van de rem aan de rechterkant. Die schade laat ik voorlopig zo. Aangezien de kunststof mantel weg is over ongeveer 1 cm, is er kans op waterinsijpeling, waardoor de remkabel meer weerstand zal geven. Op het geschikte moment zal ik de kabel vervangen.

De volgende stap was iets onder de stuurbevestiging zetten - een krukje paste net -, de bar end shifter rechts verwijderen, een stalen stang in de stuurbuis schuiven en voorzichtig proberen de buis terug te buigen. Indien dat niet lukte, was volgens mij de enige andere optie een nieuw stuur monteren. Maar: het is gelukt. Niet 100 %, maar toch bijna.

Eerste ervaringen

De eerste ritten dienen vooral om de fiets te leren kennen.

Een Paseo beschikt over een aantal mogelijkheden om snel de geometrie te veranderen.

Foto: Nazca

De aluminium schetsplaten maken het mogelijk om de zithoek (deels) te variëren en de veerhoek en -spanning te wijzigen. Omdat dit met snelverstellers gebeurt, kan dat gewoon onderweg. Midden in de rugsteun van de kuip zit nog een versteller waarmee je de zithoek verder kan veranderen. Dit is - voor zover ik weet - typisch voor de betere Nazca ligfietsen.

De enige fabrikant die ik ken die daarvoor een nog betere, nog veelzijdiger oplossing heeft, is Azub. Zij maken ook schitterende ligfietsen, maar Azub is hier niet zo populair en dus niet makkelijk te vinden (een nieuwe hoefde ik niet).

Goed. Tot dusver wat theoretische beschouwingen. Belangrijker zijn de praktische ervaringen.

Een onderstuur was niet mijn eerste keuze, maar in dit geval is het dus wel zo. 't Is breder, de draaicirkel is groter en bij een eventuele val vangt het stuur de klap op (wat bij deze bewezen is). Anderzijds moet je niet je armen omhoog houden en zou het dus relaxter moeten rijden. Je zicht is ook onbelemmerd. De wereld wordt je televisie.

Tot nu deed ik er nog niet veel kilometers mee: de teller staat op 45. Dat betekent dat dit nog maar het begin is.

Twee wielen, dus vertrekken is weer oefenen. Op wandelsnelheid is deze een pak minder stabiel dan de bukkers die ik in huis heb. Dat is meteen duidelijk. Het stuur reageert ook veel directer. Wellicht heeft het kleine voorwiel daarmee te maken, maar aangezien ik niet van de grootste ben (1,70 m), is dat tegelijk een voordeel. Ik kan namelijk makkelijk met mijn voeten aan de grond.

Het rijcomfort is prima: het zitje ondersteunt goed, het onbelemmerde zicht is genieten, de fiets rijdt stil (op het kettingwiel van de trekkende ketting na) en vangt klappen prima op.

In vergelijking met de zithouding op de oude Thorax Tangens is de Paseo veel comfortabeler. Dat zegt niets over het rijcomfort, enkel over het zitje.


De Tangens beschikt over een spanzitting (net als de Orca, maar het Flevobike zitje is toch iets bijzonders); de Paseo over een kuipzitting met een prima kussen. Daarenboven is de zithoek variabel.

Iets over snelheid of inspanningen zeggen, is moeilijk. Dat hangt sterk af van de conditie en het vermogen dat je kan leveren. Het lijkt erop dat een snelheid van om en bij 25 km/u aanhouden best mogelijk is, zonder teveel moeite te moeten doen. Met een velomobiel ga je natuurlijk sneller met hetzelfde vermogen, maar deze fiets dient een ander doel.

De eerste echte test volgt normaal gezien binnenkort: op 11 november is er een ligfietsrit vanuit Lier.