diagnose: EOL

km: 2000

Voorbije donderdag bracht ik mijn achterwiel binnen bij de fietsdokter, omdat zoals gezegd de naaf dringend moest nagezien worden. De diagnose luidde: hopeloos versleten en verwaarloosd, maar logisch want ongeveer 8 jaar oud en vermoedelijk heeft hij er tienduizenden kilometers op zitten.

De vorige eigenaar deed eFAW dus net op tijd van de hand :-(

Maar dat kun je pas weten als je de naaf openmaakt natuurlijk, want de behuizing is letterlijk als nieuw.

Ik had al op vele plaatsen gelezen dat de dichting en lagering van een standaard Nexusnaaf niet zo betrouwbaar is. Nou ja, wat heet "niet zo betrouwbaar" indien er vermoedelijk vele tienduizenden kilometers mee afgelegd zijn ?

Jammer genoeg had ik toen ik bij de fietsenmaker kwam geen fototoestel bij, dus horen geen beelden bij dit verslagje, behalve eentje dat ik van het net plukte.

Wat was er zoal fout aan die naaf ?

De dichtingen waren niet meer dicht, waardoor er duidelijk vocht in de naaf gedrongen was. Het grote lager (rechts op de foto) was in de vernieling gedraaid: compleet geroest en ingesleten. Een aantal klauwen, die dienen voor de vier hoogste versnellingen, doet het niet meer.

Advies van de mechanicien: minstens een nieuw binnenwerk steken, want onderdelen zijn niet leverbaar bij Shimano en de naaf is op.

Bij montage van het wiel in de fiets bleek dat de versnellingen 5 tot 8 het niet meer doen...

Wat nu ? In eerste instantie wordt ik gedepanneerd door een medeligger, die me voor een prikje een 20" wiel met Nexus 7 (met rollerbrake) en alle toebehoren bezorgt. Daarmee rij ik voorlopig verder. Er moet namelijk een nieuw wiel gevlochten worden en dat kan niet zomaar tegen morgen.

Ondertussen zoek ik uit wat er uiteindelijk in de plaats moet komen. Een derailleur is geen optie: wel goedkoop en licht, maar vrij onderhoudsintensief op een fiets die veel kilometers doet in weer en wind. Wat overblijft:

• Nexus 8 Premium (beter afgedicht dan de standaardversie)
• Alfine 8 (nog eens beter gelagerd)
• Alfine 11: de recentste Shimanonaaf, met 11 versnellingen en oliebad, maar alweer prijziger.
• Fallbrook NuVinci 360: traploos en met een bereik tussen de Nexus 8 en Alfine 11 in (zoals de naam zegt: 360 %) en naar het heet onderhoudsvrij

Rohloff valt buiten het budget, want zo'n naaf kost bijna zoveel als wat ik voor de fiets betaalde !

Kortom: ik kan weer denken aan een wiel bouwen. Bij die gelegenheid zal ik uitkijken voor een brede velg, aangezien dat 10 % zou schelen in rolweerstand met een brede band.

niet meer te koop: Gforce trike

Sinds eFAW in de garage staat, wordt de Gforce trike amper nog gebruikt. Een trike neemt daarenboven wel wat plaats in en ook de kids hebben hun stalen (aluminium) rossen staan, dus moet de trike eruit.

Niet echt van ganser harte, want het ding rijdt goed en ligt muurvast op de weg, maar het moet.

De Gforce is verhuisd. Voortaan woont die in Eeklo. Binnenkort wordt de eigenaar wellicht een nieuw lid van de Gentse Liggers !

fietsen in Gent: cijfers

Ik vroeg het me al een tijdje af: heeft het Gentse stadsbestuur concrete cijfers over fietsverkeer ? En zijn er dan ook doelen gesteld aan de hand daarvan ? En indien het zo is: wat wordt ondernomen om die doelen te bereiken ?


Tot op heden bleken de cijfers eerder giswerk te zijn op basis van sporadische enquetes. Geen hard materiaal, dus niets om echt op voort te gaan. Maar: de voorbije week verschenen in De Gentenaar - editie van 16 september 2011 - heel wat statistische gegevens !


Woon-werk- en woon-schoolverkeer - 2010: fiets 18,7 procent, openbaar vervoer 26,2 procent, te voet 8,3 procent, auto-motor 46 procent.
Vrijetijdfietsen - 22,7 procent.

Visserij - in 2000 in de ochtendspits 75 fietsers per uur, in 2011 waren er 392 fietsers per uur (toen lagen de fietsbruggen door het Keizerspark er al).

Phoenixonderdoorgang - 2008: 2.256 fietsers per dag, 2010: 2.413 per dag.

Coupure-Brugsevaart - Op die as wordt een jaarlijkse groei van 3 procent geteld.

Fietsstallingen - 2006: 7.104, 2011: 9.600. Jaarlijks zijn er tot 110 vragen van buurten om fietsstallingen.

Fietsstallingen Sint-Pietersstation - 1998: 1.522, 2011: 5.318. Er staan wel meer fietsen gestald. In 2009 werden er 6.302 geteld. Onder het nieuwe station is een stalling voor 10.000 fietsen gepland.

Fietsstallingen Dampoortstation - 1.796. Er zijn 230 beveiligde fietsstallingen en er is nog in 144 voorzien.

Fietspaden - 296 kilometer enkelrichting, 86 km dubbelrichting, negen kilometer fietssuggestiestroken.

Kobra-project - Onder de Sint-Michielshelling 230 plaatsen, onder het Braunplein 150.

Student en Mobiliteit - 2001: 2.000 fietsen, 2011: 6.000 fietsen.

Max Mobiel - Twee fietspunten aan Dampoort en Gent Sint-Pietersstation.

Stad Gent - 1.000 personeelsleden vroegen een dienstfiets, daarnaast zijn er 1.000 poolfietsen die worden gedeeld door stadsdiensten.

Daarmee is het eerste deel van mijn vragen beantwoord. Daaruit blijkt ook dat we nog héél ver zitten van de fietscijfers die het fietsmekka Kopenhagen (of Amsterdam) kan voorleggen.

Nu komt het moeilijker deel aan bod, want het vervolg betekent beleidsbeslissingen: waar wil het bestuur naartoe en wat zal daarvoor gedaan worden ?

Dat er nog veel werk is, mag duidelijk wezen. Daarom werd vrijdag 16 september door Fietsersbond Gent, waaronder ondergetekende, een rodeloperactie ondernomen aan het kruispunt Burggravenlaan-Ottergemsesteenweg.

rodeloperactie FBG september 2011 weergeven op een grotere kaart

De situatie daar is hallucinant: er is geen fietsopstelstrook, maar in de praktijk wurmen de fietsers zich met ware doodsverachting voor en tussen auto's, bussen en vrachtwagens om  linksaf te kunnen gaan. Met minstens 600 fietsers per uur - en het academisch jaar moet nog starten - is het duidelijk dat er iets aan moet gebeuren.

Hopelijk levert het wat op. Op twee plaatsen in Gent, aan de Coupure en de Visserij, werden fietstelpalen geïnstalleerd. Vrijdag bleek dat tijdens het spitsuur meer fietsers voorbijreden 

waar we actie voerden dan op de plaatsen met de telpalen !

De titel van een ander artikel in dezelfde krant vat het mooi samen: "Gent is al een halve fietsstad".

eFAW: versterkte motorsteun

Bij de eerste tests met de Cyclone elektromotor in eFAW bleek de steun niet stevig genoeg: de plaat boog onder belasting, waardoor de ketting minder gespannen stond en niet meer uitgelijnd bleef.


Een week later werd dit probleem aangepakt door middel van het oplassen van twee driehoeken.

Op de foto, van schuin boven genomen, zie je de bovenste driehoek. Het schuin lopende plaatje daarboven is een L-steun om de koplampen te stabiliseren.


Ondertussen, enkele weken en honderden kilometers verder, blijkt die oplossing beter te presteren dan verwacht. De motor werkt tot nu toe zonder ook maar één keer verdachte geluiden te laten horen, de ketting sleept niet meer en blijft op spanning. Mission accomplished.

kilometervreten

Eergisteren, zondag, was voorlopig een hoogtepunt in het fietsen met eFAW. In heel Vlaanderen waren centra autovrij gemaakt of was dat de bedoeling: in Gent was "autoluw" een betere term, want er reden toch nog betrekkelijk wat auto's in het afgesloten centrum rond. Vermoedelijk vonden al die chauffeurs dat ze een terechte reden hadden om daar te rijden en was "autovrij" niet aan hen besteed.

Hoe dan ook: op het menu stond in de voormiddag een rit met de Gentse Liggers, gevolgd door een bezoekje aan het nieuwe adres van Fietser.be en uiteindelijk moest ik in de latere namiddag even heen en weer naar het provinciaal domein in Wachtebeke.

De voormiddagrit was, zoals gebruikelijk, heel gezellig. Niet zo lang, pakweg 50 km, en meestal aan een gezapig tempo. Het weer zat ook mee, want we reden het grootste deel van de rit onder een stralend zonnetje. Het was pas tegen de middag dat wolken de zon deden verdwijnen, maar het bleef droog. Velomobielen maakten deze keer een ruim aandeel uit van het gezelschap en nog een opvallende zaak: er viel geen enkel defect te melden, zelfs geen lekke band ! (beelden volgen)

Na de middag ging de groep dan op bezoek bij de mensen van Fietser.be, de bedenkers en producenten van de WAW. Groot nieuws: Fietser.be zou dealer worden van de producten van Velomobiel.nl.

Dat betekent dat hun velomobielaanbod binnenkort uit de volgende modellen zou bestaan:

• WAW (uiteraard, want die bouwen ze zelf)
• Alleweder A4, A6 en A7
• Quest
• Strada

Het resultaat is dat we naar mijn mening een redelijk unieke situatie krijgen in Gent: als onderdeel van het nieuwe bedrijf komt er een heuse velomobielwinkel, met producten van diverse fabrikanten.

Dries, de zaakvoerder, benadrukte dat Fietser.be méér is dan een velomobielwinkel: ze willen zich concentreren op oplossingen voor fietsforenzen. Dat betekent een reeks praktische fiets(-achtige) oplossingen zoals bakfietsen, velomobielen, bagagekarren, ... en een uitgebreide werkplaats. Hopelijk willen de fietsers ook mee, want in de praktijk lijkt "fietsen" nog vaak gecatalogeerd te worden onder "recreatie", waarvoor andere soorten fietsen populair zijn. In Vlaanderen is er nog veel werk eer fietsen als een normale oplossing voor het mobiliteitsprobleem gezien wordt.

Jammer genoeg moest ik vroeg afhaken, want rond 16u werd ik in het provinciale domein Puyenbroeck in Wachtebeke verwacht om een fotoreportage te maken. Graag gedaan, maar het was een moeilijke keuze: een half uurtje later ging immers Trapkracht XL van start. Een fietstochtje op de Gentse binnenring, verkeersarm voor de gelegenheid, is ook niet te versmaden.

Het uiteindelijke resultaat was dat er 's avonds 120 km op de teller stond. Nadien stapte ik nog op de bukker om in het centrum een hap te gaan eten en reken maar dat die laatste kilometers lastig waren !

Nog op het programma: woensdagavond komt Klaus Bondam (de man achter copenhagenize.com) spreken in Sint-Niklaas. Natuurlijk ga ik er met eFAW naartoe...

spatbordje

km-stand eFAW: 1.647 km (sinds de aankoop)


eFAW heeft hetzelfde probleem als alle Flevobike Alleweders: het achterwiel steekt voorbij de achterkant van de stroomlijn uit. Als gevolg daarvan zit de achterkant, tot bovenaan, binnen de kortste keren vol prut als het nat ligt.
Op zich is dat niet zo erg, maar alles wat met licht en reflectie te maken heeft, wordt op die manier onzichtbaar. Dus moest er een spatbordje op komen en zoals dat gaat bij ligfietsen en aanverwante, zijn er geen kant en klare oplossingen. Zelf maken dus.


In dit geval: men neme een aluminium reflector van een industriële verlichtingsarmatuur. Die plaat is bij benadering even dik als de rest van het koetswerk.

Met een slijpschijf en een metaalzaag wordt een stuk vormgegeven zodat het mooi in de staart vastgezet kan worden en (hopelijk) breed genoeg is om het opgespatte water en vuil op te vangen. De knikken in de plaat zouden het geheel wat sterker moeten maken

Met behulp van twee 4mm boutjes en moeren wordt het nieuwe verlengstukje op de staart vastgezet.

Nu is het wachten op een geschikt moment om te zien of dit werkstukje doet wat het moet.

licht voor allerlei spanningen

Het moet weer lukken: nu ik een oplossing heb om een 6V fietslamp op 12V te laten werken, lees ik over een nieuwe lamp van Busch und Müller. Binnen het nu al erg ruime aanbod is er nog een variant op de IQ Fly uitgebracht.

Conventionele fietslampen werken op dynamo's (naaf of zijloper) die 6V wisselspanning genereren. De meer en meer opkomende e-bikes werken met een accu - gelijkspanning dus -, waarbij naargelang het model de spanning ergens tussen 12 en 48 V bedraagt.


Daar komt dus de IQ Fly E op de proppen, die werkt met een variabele gelijkspanning. Pech: de fly geeft 30 % minder licht dan mijn Cyo Sport. Daarbij kost hij toch weer heel wat meer dan een omvormer-IC van € 0,75.


Dezelfde fabrikant lanceerde ook nog een achterlicht met geïntegreerd remlicht. Ook iets wat me boeit. Jammer genoeg reageert de sensor niet op de mate van vertraging van de fiets (g-sensor), maar op informatie van een naafdynamo, die ik uiteraard niet heb op de Alleweder...


Maar toch: er beweegt wat op dat vlak !

versnellingsnaaf: technisch probleem

eFAW is uitgerust met een Shimano Nexus 8 naafversnelling. Heel handig: quasi onderhoudsvrij, want goed afgeschermd en met een eenvoudige kettingloop. Een derailleur heeft minder verlies, minder weerstand, maar een versnellingsnaaf lijkt me beter te passen binnen het Allewederconcept, precies omwille van het onderhoudsarme aspect.

Ik heb wel mijn twijfels bij dit exemplaar. Ik vermoed dat het zo ongeveer end of life is. Af en toe, geregeld eigenlijk, slaan de trappers wat door. Aangezien de ketting en het achtertandwiel al vervangen zijn, kan het probleem enkel nog in te naaf te situeren zijn. Vorige maand werd die afgesteld, dus een slechte afstelling kan ook al niet de oorzaak zijn.

Vraag: hoe ga je na of een Nexus 8 versleten is ? Ik neem aan dat die daarvoor open moet. Het is mogelijk dat openmaken, reinigen en opnieuw invetten voldoende is, maar evengoed dat openmaken me doet besluiten dat de naaf op is (zou je dat visueel kunnen controleren ? Ik heb er geen idee van).

De naaf bij de fietsenmaker binnenbrengen voor nazicht is bijna zinloos: een nieuwe Nexus 8 heb je voor pakweg € 100. Nazicht zal al snel die prijs benaderen. Daarnaast wil ik zelf weten hoe die dingen in elkaar zitten. Het probleem is dan weer dat je twee specifieke werktuigen nodig hebt van Shimano... Weet je wat: ik vraag het gewoon na bij mijn fietsenmaker.

Hier zit je meteen ook met het grote verschil tussen derailleur en naafversnelling: de eerste verzamelt vuil en moet geregeld gekuist worden, de wieltjes slijten behoorlijk snel ook en de laatste is bijna onderhoudsvrij, maar als eraan moet gewerkt worden...

Wat dan, mocht die versleten zijn ? Een nieuwe Nexus 8 - standaard, Premium of Alfine versie - of een Alfine 11 ?

Een Nexus 8 standaard (glijlagers) of Premium (naaldlagers) werkt met een draaiversteller, zoals de huidige.

De Alfine naven werken met een Rapidfire versteller.

De twijfel is of een dergelijke versteller te bedienen valt op de helmstokbesturing van een Alleweder. Mijn ervaringen met de ORO-regelaar voor de Cyclonemotor leerde me om voorzichtig te zijn met aannames op dit vlak, hoewel ik niet direct problemen zie.

Op het programma staat dus nazicht/openmaken van de Nexus 8, bepalen of die nog bruikbaar is en indien niet beslissen wat er in de plaats komt. Het voordeel van een Nexus of Alfine 8 in zijn verschillende vormen is vooral financieel. De kostprijs ligt, naargelang de uitvoering, tussen € 100 en € 170.

De Alfine 11 is dan meer in Rohloff-stijl: 11 versnellingen in een oliebad (waar de anderen in vet lopen) en een groter bereik (409 % tegenover 307 %), maar daar staat dan weer een hogere prijs tegenover. Reken op om en bij de € 400. Qua gewicht ontlopen de verschillende naven elkaar niet veel. Ze wegen allemaal ongeveer 1.600 g.

Qua bereik en aantal versnellingen geef ik nog het volgende mee: hier, in ons vlakke landje, gebruik ik de versnellingen 2 tot 7. De eerste wordt hoogst uitzonderlijk gebruikt op bruggen, indien ik over niet veel energie beschik; de achtste dan weer bij het afrijden van een lange helling. Maar niet zover van hier (30 km van thuis) is er een prachtige streek om te fietsen: de Vlaamse Ardennen. Daar kun je omwille van het glooiende landschap wel een groter bereik gebruiken en liefst ook meer versnellingen, zodat de onderlinge stappen niet te groot worden.

O ja: dat moet dan nog in een 20" velg ingespaakt worden. Dan kun je je weer afvragen welke velgbreedte optimaal zou zijn. Brede banden, bredere velgen is momenteel het credo (10 % lagere rolweerstand zegt Wim Schermer): 25mm velg dus en dan weer spaken berekenen, spaken bestellen, wiel spaken, ...

Zo blijft een mens bezig.

licht

De kogel is door de kerk. Budget, recyclage, efficiëntie, gewicht, ... alle argumenten werden op een rijtje gezet en de conclusie is de volgende: de Gforce wordt gestript. Dat wil zeggen: de B&M Cyo Sport die een jaar geleden daarop terechtkwam, verhuist nu naar de eFAW.

Op de trike werd die gevoed door een naafdynamo en nu zal de energie geleverd worden door het 12V batterijpak dat de rest van de verlichting en de toeters bedient, met toevoeging van een spanningsomvormer van 12 naar 6 volt. Nog een schakelaartje ertussen om de lamp vanuit de cockpit te kunnen bedienen en we zijn er.


Voordeel 1: ik heb hem al. Geen nieuwe lamp te kopen dus.
Voordeel 2: ik weet hoe goed deze lamp is. Sure, er zijn er ondertussen alweer betere, maar dat maakt de Cyo daarom nog niet verouderd.
Voordeel 3: een dynamolamp kan gebruik maken van het beschikbare accupak. Amper extra gewicht dus.


Uitdaging: een spanningsomvormer vinden die zo compact en licht mogelijk is en daar bovenop een zo hoog mogelijk rendement heeft.


Technisch: met 12V tot vlak bij de lamp. Op die manier kan ik met dunne bedrading werken. De omvormer komt dan aan de binnenkant van het koetswerk, zo dicht mogelijk bij de lamp. De omvormer wordt zelf gebouwd rond een UA7806 geïntegreerde spanningsomvormer.

Metingen wezen uit dat de Cyo bij 6V 0,08A verbruikt, dus de geschakelde IC wordt amper warm. Twee condensatoren erbij en je hebt een héél compacte omvormer. Kostprijs: € 0,75. Condensatoren en printplaatje zijn recuperatiemateriaal. Enkel nog een behuizing in aluminium verzinnen.


In principe kan de Cyo tot 7,2 V aan (hoe hoger de spanning, hoe meer licht), maar daar vond ik niet zomaar een omvormer voor.


Plaats: net boven de neus, zo ver mogelijk naar voor. Op die manier staat de lamp wel hoog en door hem vooraan te plaatsen beperk ik de slagschaduwen.


Misschien haal ik ook wel het achterlicht van de trike. Dat kan op een analoge manier aangesloten worden en zo kan ik de hele verlichting vanaf het zitje bedienen.


Nadeel is dat het batterijpak stroom moet leveren voor meer onderdelen. Theoretisch zal het dus sneller leeg raken. Anderzijds verbruikt de lamp zo weinig dat het niet zoveel uitmaakt. Daarnaast hoeven de bestaande koplampen niet te branden als de Cyo aan staat. Nu moet ik het verbruik van de ingebouwde ledspots nameten om te weten of die nog nut hebben.

recordmaand

Bij de Gentse Liggers houden diegenen die het willen hun maandkilometers bij. Sinds dit jaar doe ik dat ook.

Bij mijn maandtotalen zie ik alsmaar grotere afstanden verschijnen. Van januari tot maart was het maandgemiddelde zo'n 300 km, van april tot juni steeg dat tot 600 km, in juli was het al 700 km. Toen kwam de FAW erbij, met als resultaat dat ik in augustus 1170 kilometer aflegde. Een belangrijke oorzaak hiervan is dat ik sindsdien niet één tot twee, maar drie keer per week naar het werk fiets. Een eerste record dus.

Daarbij moet ik ook nog melden dat ik sinds de omschakeling naar Perfect Moirees op de trike, Perfect Moirees/Big Apples op de eFAW en Conti Sportcontact op de bukker, nog geen enkele lekke band had !

 

Het is even zoeken naar de juiste band, maar ik lijk er te zijn. Op elk van die fietsen lijken de banden een goede balans te vormen tussen lekbestendigheid, comfort en minimale rolweerstand.

Er zijn snellere banden dan die PM's en BA's, maar voor woonwerk is het allerbelangrijkste de betrouwbaarheid. Wat heb je aan snellere banden indien je elke week lek rijdt ? Dan ben je uiteindelijk meer tijd kwijt dan met een iets tragere band.

never ending story

Verlichting is het thema...

In de neus van eFAW zitten twee LED-lampen, waar ik niet echt gelukkig mee ben om verschillende redenen.

Ik hou van lampen met een afgekapte lichtbundel: die sturen het licht naar waar je het nodig hebt. Lampen met een symmetrische bundel hebben veel meer vermogen nodig en dus een groter verbruik om niet meer licht op de weg te geven; de rest gaat verloren. De kans op verblinding van tegenliggers is ook veel groter. Laten het nu dergelijke lampen zijn die in eFAW zitten... Meer info vind je hier. Het heeft geen zin om dat nog eens te herhalen, aangezien alles daar duidelijk beschreven is.

In eFAW zitten de lampen, zoals in elke Alleweder A2, ook nog eens behoorlijk laag. Als je ze ver wil laten schijnen, moeten ze dus recht vooruit wijzen, wat lange slagschaduwen geeft en minder goed licht. In de praktijk lijken ze de weg tot pakweg 15m ver te verlichten. Dat is ruim onvoldoende als je 30 km/u of meer rijdt: op het moment dat je bij volslagen duister een bocht ziet, ben je er al...

De oplossing lijkt dus te liggen in een hoger geplaatste lamp, zoals in de Alleweder A4. Da's weer een lamp extra met een eigen stroomvoorziening. In principe moet dat kunnen met de 12V accu die in eFAW zit, maar primo zal de autonomie verder afnemen en secundo betekent dat knutselen, want fietslampen werken op 6V (correct me if I'm wrong). Een spanningsomvormer kan dat oplossen, maar de meeste omvormers hebben heel wat verlies.

Momenteel lijkt de meest haalbare oplossing de recente Philips LED bikelight, maar die moet dan wel een plaatsje krijgen. Weer knutselen dus. De lamp is voorzien om op het stuur te monteren, dus moet - waar de lamp ook zal komen - een eindje buis geplaatst worden. De meest waarschijnlijke plaats is bij de linker spiegel.

Ook de achterverlichting moet nog op punt gezet worden, in die zin dat ik een remlicht wil. Bij een velomobiel kun je namelijk niet zien dat de trappers stilgehouden worden en dat er geremd wordt. Ik dacht aan een contact op de remhendel, dat dan een aantal LEDs moet doen oplichten, maar nu blijkt er een andere technologie te bestaan die qua bedrading een pak eenvoudiger is: Maxxon MX050 werkt draadloos, met een eigen vertragingssensor. Exit draden, contacten en leidingen. Het probleem is aan dat lampje te raken. En dan nog liefst aan een redelijke prijs...