Mannen maken plannen - deel 1

21 juni is het moment van de zomerzonnewende. Dat wil zeggen dat de dagen vanaf dan weer korter worden. Nu, een maand later, is het al heel duidelijk: het wordt vroeger donker.

Het is dus tijd om alweer te denken aan de verlichting op de fietsen.

• Trek 7320 toerfiets: check (naafdynamo, Philips SafeRide 60 lux koplamp en BuM Toplight Brake Plus dynamo-achterlicht)
• Birdy Speed: check (naafdynamo Shutter Precision SV-8, SP LS003 koplamp en ook een BuM Toplight Brake Plus achterlicht)
• Flevobike E-Orca: check (2x BuM eCyo koplampen op 12V en Spanninga achterlicht)
• Challenge Seiran 24: geen licht!

Het grootste probleem vormt duidelijk die Seiran. Ik kan wel de Comet lampjes erop gebruiken, maar die zijn bedoeld om gezien te worden. Meer niet.

Het plan

een wiel maken met naafdynamo.

Hierbij wil ik nog even de achterliggende redenering herhalen. Een naafdynamo heb je altijd bij en die levert altijd elektriciteit, zonder dat je er naar moet omkijken. Accu- of batterijverlichting betekent dat je de lading geregeld moet controleren, ook als je de lampen niet gebruikt en dat je autonomie beperkt is. De accuduur kan lang zijn, maar is per definitie beperkt tot de accu leeg is.
Een naafdynamo werkt altijd, of het nu regent, vriest, sneeuwt, ... Je hebt daarbij ook geen lampen die je kunt vergeten, die eenvoudig (door een ander) te verwijderen zijn, ... Kortom: het is het betrouwbaarste systeem. Je kunt de energie ervan ook benutten om usb-gevoede toestellen van energie te voorzien (smartphone, gps, acculader voor fototoestel).

Velg

De uitdaging is een geschikte velg vinden: ETRTO 507 is geen courante maat en dan moet je nog een velg treffen met het juiste aantal spaakgaten (ergens tussen 24 en 32) en - om puur esthetische redenen - zonder vlakken voor velgremmen (de Seiran is uitgerust met schijfremmen). 
Samengevat: ETRTO 507 (24") - 24, 28 of 32 gaats - hoge velg - zwart - voor schijfremmen bedoeld. Na enig nadenken lijkt de beste optie het demonteren van het bestaande wiel en de velg opnieuw gebruiken. De huidige naaf en spaken leg ik opzij. Mocht ooit de fiets verkocht worden, dan kan ik de naafdynamo weer uitspaken en opnieuw gebruiken in een andere fiets.

Energiebron

De velg komt dus eerst; de dynamo kan daarop afgestemd worden (aantal spaakgaten) en tenslotte bereken ik de spaaklengte op basis van velg- en flensmaat.
Voor de dynamo ga ik uit van een SP SD-8 of Shimano DH-T785 naafdynamo.

Shutter Precision SD-8 (foto: Shutter Precision)

Shimano DH-T 785

De SP SD-8 is bedoeld voor kleine wielen, dus zal hij iets minder energie leveren in een 24" wiel, maar dat is in principe geen probleem met led-verlichting, vooral omdat de gemiddelde snelheid met ligfiets toch wat hoger ligt. Vic Chen - de ontwikkelaar bij SP - is het daarin helemaal met me eens: aan 10 km/u bedraagt het verschil in het geleverde vermogen tussen een 20 en 28" SP dynamo 10 %. Vanaf 15 km/u is de output zowat gelijk. De kostprijs bedraagt ongeveer € 110.
Het alternatief van Shimano is de DH-T 785 (of een variant hierop, die op elektrisch vlak allemaal gelijk zijn). De kostprijs van de Shimano ligt, zoals meestal, wat lager: rond € 80. Vervelend is wel dat Shimano vasthoudt aan zijn eigen Center Lock-systeem, waar alle andere fabrikanten van remschijven en naven eenzelfde systeem met 6 boutjes gebruiken. Hiervoor zijn adapters te vinden, maar die kosten ook zowat € 15. Zo wordt het prijsverschil tussen beide verwaarloosbaar.

Verlichting

Dan volgt de verlichting. Puur esthetisch scoort de Supernova E3 Pro 2 hoog. Dit is een schitterend afgewerkte koplamp (volledig aluminium behuizing) met een mooie lichtbundel en lekker compact. 

Supernova E3 Pro 2 (foto: Supernova)

Je kunt deze bij deze ook nog een kleurtje kiezen.

Kleurmogelijkheden Supernova (foto: Supernova)

Het nadeel: reken op € 160 voor de koplamp... Mooi gemaakt en zijn geld waard, volgens velen, maar het blijft veel geld voor een koplamp. Wat je ook leest, is dat de meerprijs ook niet betekent dat je meer of beter licht krijgt. Het is vooral het uiterlijk en de afwerkingskwaliteit (gegarandeerd waterdicht en vijf jaar waarborg) die je betaalt.

De alternatieven zijn de Schmidt Edelux en de BuM Luxos U.

SON Edelux II

Busch und Müller Luxos U

Reken op resp. € 30 en € 60 minder dan wat je betaalt voor de Supernova koplamp, waarbij de Luxos ook nog een usb-aansluiting heeft om bijvoorbeeld de gps te voeden. Het grootste nadeel van de Luxos: hij is bijna tweemaal zo groot als de Supernova. Dat oogt dan weer minder mooi op een strak getekende fiets.
Omwille van frequente problemen met de aansluiting van de kabel voor de schakelaar/usb-voeding op de koplamp, heeft BuMM vorig jaar die verbinding vast gemaakt. Vroeger kon je er een verlengsnoer tussen zetten - ideaal op de ligfiets -, nu niet meer. Dat is dus een bezwaar, want de kabel is te kort om tot op het stuur te reiken, maar het is nu ook weer niet onoverkomelijk, want tenslotte komt er nog een kabel tussen de usb-uitgang en de smartphone of gps.

Wel zijn het alle drie koplampen met een afgekapte lichtbundel, die vrij breed stralen, waardoor ook de bermen verlicht worden. Een rotatiesymmetrische koplamp (lichtbundel zoals van een zaklamp) is wat mij betreft sowieso uitgesloten: verblindend, niet efficiënt (een groot deel van het licht gaat verloren) en het lichtpatroon is gewoon niet geschikt voor op de weg. SON gebruikt de optiek en elektronica van BuMM, dus op dat vlak zijn ze identiek. Het is vooral de behuizing die verschilt en dat betekent een betere koeling voor de Edelux, waardoor er wat meer licht uit de led kan gehaald worden zonder de levensduur te hypothekeren. Ik zal eens op zoek moeten gaan om de lampen in real life te kunnen zien.

Achteraan zou ik kunnen kiezen voor een oude gekende: de BuM LineTec Brake Plus, die al op mijn Trek en Birdy gemonteerd is.

Achterlicht op de Birdy

Een mooi lichtvlak en een werkend remlicht (ingenieus: op basis van plots dalende energie van de dynamo). 

Een alternatief is de nieuwe BuM LineTec small, die wat weg heeft van het Supernova achterlicht, maar dan compatibel met zowat elke koplamp, waar bij Supernova koplamp en achterlicht samen horen.

Nieuw van Busch und Müller: wit "glas" en rode leds.

Esthetisch is dit wel knap, maar rationeel is de eerste de betere keuze: een groter lichtvlak maakt het licht beter zichtbaar en minder verblindend voor achterliggers.
Nog een belangrijk verschil: € 50 (Supernova achterlicht) tegenover € 20 (BuM). Dat maakt, samen met de koplamp, ongeveer een prijsverschil waarvoor ik de naafdynamo kan aankopen...

Het probleem van het kleiner oppervlak van de LineTec Small kan enigszins opgevangen worden door dit achterlicht te combineren met een smalle reflector, waarmee de fiets meteen ook wettelijk weer in orde is.

Maar zeg nu zelf: zo wordt de combinatie even groot als het Linetec Brake Plus achterlicht. Ik laat het nog even rustig bezinken.

Op die manier wordt de Seiran wel flink opgewaardeerd en is hij nog veelzijdiger inzetbaar. Voorlopig neig ik naar de combinatie SP SD-8 als dynamo en BuMM Luxos U en LineTec Brake Plus als verlichting. Het grootste voorbehoud heb ik bij het formaat van de koplamp. Maar om nu € 50 extra uit te geven puur om esthetische redenen, dat is wel een grote stap. Vooral omdat je bij vergelijkingen leest dat die Supernova zeker geen beter licht levert dan de andere kandidaten.