pieperdepiep

... en ook krakerdekraak. Dat waren de geluiden die me de laatste week vergezelden bij het forenzen. En nog geen klein beetje ook.
Het moet bizar geweest zijn voor de fietsers op hun peperdure (nou ja, voor een bukker dan) carbonracers: ingehaald worden door een piepende en krakende oude velomobiel. Mijzelf stoorde het mateloos.

Daarnaast loopt de ketting ook continu van het kransje achteraan. Gisteren, mijn laatste werkdag deze week, maar liefst vier keer, waarvan twee keer binnen een paar honderd meter... Daar wordt een mens niet vrolijk van. Het opleggen duurt misschien een halve minuut, maar elke keer dat de ketting er afloopt is een keer te veel.

Dus haalde ik gisternamiddag de kettingrol van de achterbrug om te constateren dat het niet, zoals ik eerst dacht, een glijlager was (de hele rol die om de bout draaide), maar dat onder een dikke laag aangekoekt vuil aan elk uiteinde een kogellager zat... waarvan één muurvast. Niet los te krijgen.

vastgelopen lager

Bij Fietser.be haalde ik dan maar twee nieuwe lagers.

Vandaag, na grondig ontvetten, werden de oude lagers losgemaakt - niet simpel - en vervangen.

Het piepen en kraken zou hiermee van de baan moeten zijn.

Je ziet op de foto's dat de nylonrol al sporen vertoont van de ketting die er ingesleten is. Vermoedelijk trok de ketting in die sporen - logisch als de rol weerbarstig is - en liep zo uit de juiste lijn, waardoor bij het in- of uitveren ze achteraan ontspoorde.

Een volgende fase is de veer van de kettingspanner wat meer spanning geven. Hopelijk is daarmee het hele probleem opgelost.

Onderhoud (2)

Omdat ik mijn velomobiel van buiten en (vooral ook) van binnen wil kennen, besloot ik na wat nadenken en bekijken van de transmissie het onderhoud toch maar grondig aan te pakken. De hele aandrijflijn moest dus gedemonteerd worden. Na een jaar rijden en bijna 10.000 km vind ik dit wel op zijn plaats.

Dat houdt in eerste instantie in: de ketting eraf halen. Gezien de vele smurrie die eraan gekoekt is, is dit een smerig werkje. Een velomobielketting (of een ligfietsketting) is extra lastig, want zo ongeveer drie fietskettingen lang !  Alles waar de schakels mee in contact komen wordt bedekt onder een zwarte, vettige laag.

eFAW werd vorig jaar uitgerust met SRAM PC 971 kettingen, met drie PowerLink schakels. Een keer zo'n schakel gevonden, is het relatief makkelijk om de ketting open te maken en van de fiets te halen.

Om die dingen proper te krijgen, haalde ik 1 L "werkplaatsontvetter". Daarvan goot ik ongeveer de helft in een bakje, waarna ik de hele ketting erin deponeerde. Na een poos geweekt te hebben, werd de ketting eruit gehaald en opgehangen. Zoiets doe ik buiten, zodat wat er ook afdrupt en spat niet overal in de garage terechtkomt.

Met een oude verfborstel werd het meeste vuil eraf geschrobd, met veel ontvetter erbij. Zo verschenen ook de twee resterende slotjes van onder de smurrie en dus werd de ketting in drie gedeeld. Na een nachtje uitdruppen en opdrogen werd alles met een vod schoongewreven. Dan vulde ik een teil met zeepsop en met een oude afwasborstel werd het resterende vuil verwijderd. Na nog eens schoon- en droogwrijven waren de kettingen bijna weer als nieuw.

Ik kan me voorstellen dat een fietsenmaker hier niet aan begint; die steekt meteen nieuwe kettingen, want het reinigen vraagt veel tijd en is dus een dure opgave.

Positief: de kettingslijtagemeter toonde aan dat het ding nog een poosje mee kan en dat had ik niet verwacht.

SRAM PC971 is een ketting voor een 9-speed cassette, dus eigenlijk niet echt geschikt voor eFAW (versnellingsnaaf). Zodra die versleten is, zal ik als vervanging een single speed ketting gebruiken; die zou nog langer moeten meegaan.

Ook de kettingspanner - van onbekende origine - werd uit eFAW gehaald, gedemonteerd en schoongemaakt. Die kettingspanner is een noodzaak omdat eFAW (vermoedelijk vanaf het begin ?) met een versnellingsnaaf uitgerust is. Een derailleur heeft zijn eigen spanner; bij een versnellingsnaaf is het een noodzakelijke toevoeging, zeker in combinatie met de lange ketting van een ligfiets en het geveerde achterwiel.

Kettingspanner in onderdelen

Kettingspanner geassembleerd

Omdat er steeds meer geknars te horen en te voelen was, haalde ik dan ook maar de trappers, cranks en kettingbladen van de bracketas en zo konden ook de bladen netjes opgepoetst worden.

Ook de kettingbuizen en -rollen kregen een beurt. Zo zou de hele aandrijflijn volledig gereviseerd moeten zijn. Hopelijk rijdt eFAW weer wat vlotter hierdoor.

Op de Alligt-kettingrol die vorig jaar in eFAW gestoken werd, blijken al wat tandjes afgesleten te zijn, maar voor de rest is de rol in goede staat, dus wordt die ook behouden.

De kettingbuizen worden netjes uitgekuist en daarmee zou alles weer in orde moeten zijn.

Al bij al vroeg dit karweitje meerdere uren werk, maar een korte testrit - een blokje rond, meer niet - maakte duidelijk dat de aandrijving alvast veel stiller geworden is. Het geknars dat ik hoorde en voelde is verdwenen: vermoedelijk was de oorzaak enkele bladbouten die niet helemaal vast zaten.

Wat ik wel wil vervangen, later dit jaar, is de rol op de achterbrug. Die schijnt behoorlijk wat weerstand te geven en ook weer in combinatie met een versnellingsnaaf is een kettingwiel een betere oplossing: de ketting hoeft niet heen en weer te bewegen zoals bij een derailleur.

Bij Elfiets.nl vond ik kunststofwielen in vele diameters, waardoor aan de achterbrug geen aanpassingen zouden moeten gebeuren. Een voordeel is dat die wieltjes gelagerd zijn: de huidige kettingrol draait op de 8mm bout, ongelagerd, en dat gaf in het verleden geregeld problemen. Een degelijk gelagerd systeem zou veel minder gevoelig moeten zijn dan wat er nu in zit.

note to self

Nou ja: ik wil dit wel delen, natuurlijk.

Zondag 22 juli was het moment van de waarheid. Na een voorzichtige eerste "deftige" rit met de Kobra (heen en weer door Gent, ongeveer 15 km), richtte ik me noordwaarts. Deze keer ging het van Gent naar Sas van Gent: dat maakt een totaal van om en bij de 65 km.

Dit was mijn laatste vakantiedag. De tuin smeekt om onderhoud; in huis is ook altijd wel wat te doen, maar - o ironie - op deze laatste vakantiedag was het plots wél zomer... Dus besloot Jan om het ervan te nemen en de inspanningen te leveren in een andere vorm: fietsen en testen. De voorbereiding bestond uit het monteren van de Agu toptas (jawel: er zit een bagagedrager op deze racer) en een Ortlieb fietstas, zodat wat herstelspullen en vooral een Camelbak mee konden.

De route Gent - Sas van Gent loopt grotendeels langs de R4. Dat is een drukke autoweg parallel aan de linkeroever van het kanaal Gent-Terneuzen. Maar daarnaast, gescheiden door een verhoogde berm, loopt een schitterend geasfalteerd fietspad, dat eindigt zowat aan de grens met Nederland. Dat wil zeggen dat ik, een keer ik Gent verlaten heb, de hele weg over mooie en rustige fietspaden kan rijden.

Laten we beginnen met het prestatiegedeelte: kruissnelheden van 30 km/u over langere afstanden zijn een makkie met de Kobra. De top die ik haalde, op vlakke baan en zonder een zuchtje wind, lag rond de 45 km/u. Niet mis voor een 20 jaar oude fiets en nog veel oudere fietser ! Denk eraan: dit is geen Quest of WAW. Het gaat om een ongestroomlijnde lage racer (wel met 28mm hogedrukbandjes).

Maar ik merkte ook dat er nog veel werk aan de winkel is:

• de hellingshoek van het zitje is veel te groot. Ik lig te plat en bijgevolg drukt de onderrand van het zitje in de achterkant van mijn dijen. Bijzonder oncomfortabel en pijnlijk na verloop van tijd en kilometers. Een ander gevolg is dat ik mijn hoofd nogal sterk voorover moet buigen. Ook niet echt praktisch.
• Er is ook nog wat fout met de ergonomie/geometrie: ik hang aan mijn stuur. Omdat het een vast stuur is, valt daar niet zomaar wat aan te verhelpen.
• De balhoofdlagering heeft de neiging voortdurend los te komen.
• Ook op de voorwielnaaf zit speling. Omdat de Kobra uitgerust is met een monovork, moet ik nog uitzoeken hoe het wiel eruit gehaald kan worden.
• Het kettingwieltje maakt veel lawaai. De cyanoacrylaatlijm die ik gebruikte, kon de spanningen niet aan en loste dus. De beugel die ik rond het wieltje maakte, deed wel zijn werk.
• De ketting is alweer enkele keren van het voorste blad gelopen. Daar moet dus een rand op komen om dit te verhinderen.
• De achterste bevestiging van het zitje kwam los onderweg.

Die hellingshoek schik ik op te lossen met een systeem waarbij het stoeltje vooraan scharnierend en verstelbaar bevestigd wordt en achteraan wil ik een dubbele U maken in aluminium, waarbij beide delen met snelspanners aan elkaar vastgezet worden. Zo kan ik de hoek makkelijk variëren. Leve aluminiumplaat ! De kans is groot dat hiermee ook het probleem met de geometrie opgelost zal zijn.

Een neksteun hoort ook tot de mogelijkheden. Hoe en wat, dat valt nog even te bekijken.

De balhoofdlagering zal ik in eerste instantie moeten uiteenhalen, reinigen, smeren en opnieuw monteren. Op dat moment zal er wellicht Locktite aan te pas komen.

Ook de voorwielnaaf moet afgesteld worden, maar da's in principe niet zoveel werk een keer ik weet hoe het wiel eruit moet.

Een nieuw kettingwieltje dus. Eerst moet ik de maten opnemen, vooral de asdiameter is van belang. Het bizarre is dat bij het bestaande wieltje een buisje door de binnenkant van het lager geperst is: de as is namelijk volledig met schroefdraad uitgerust. Maar voorlopig werkt het wel, rammelend, maar het beweegt. Velomobielonderdelen is een mogelijkheid, hafa-ligfietsen een andere en wellicht kan fietser.be me ook helpen: zij leveren de Alligt kettingrollen (68mm met 8 mm asopening)...

Eerst zal ik een oplossing voor het zitje uitwerken, want anders valt er toch niet zo goed te rijden met de fiets.